نخستین بهار (خوانش راهبردی-سیاسی سیره نبوی)

پیامبر راهبردی بسیار انعطاف‏پذیر و چندوجهی داشت و هر یک از دو قدرت سخت و نرم را در جا و زمان درست خود به کار می‌‌‏گرفت. مصلحت مسلمانان در آن بود که بلافاصله پس از هجرت، نفوذ امنیتی خود بر سراسر مدینه را آشکار کنند و اولویت اقتضا می‌‏کرد که قدرت سخت را با راه انداختن سریّه‌‏ها و غزوه‌‏ها به صحنه بیاورند، این گونه بود که پیامبر یک سال تمام، فقط برای سرگرم کردن قریش، بدون هیچ جنگی، تنها متعرّض کاروان‌‏های آن‌ها می‌‏شد. پس از آن نوبت عقد قرارداد با قبایل ساحل‏‌نشین جُهینه و ضَمره و غِفار بود که هزینۀ فعالیت‌‏های اقتصادی قریش را سنگین کند و راه‌‏های تجاری آنان در کویر را ناامن سازد. سپس شرایط به آن سو رفت که رویارویی نظامی مستقیمی رخ داد و پیامبر مسلمانان را به بَدر فراخواند، آن‏گاه در اُحد به دفاع از مدینه پرداخت، و چون در خندق همۀ گزینه‌‏های نظامی قریش آشفته شد، استراتژی پیامبر هم از حالت دفاعی به حالت هجومی در آمد، اما باز هم استفاده از قدرت نرم را رها نکرد؛ پیمان سازش حدیبیه نمونۀ اقدامی است که قریش تا آن تاریخ سابقۀ آن را نداشت و نقطۀ عطف مهمی بود که پیامبر نقشۀ آن را فراهم کرد و قریش را در بن‏‌بستی گذاشت که جز با امضای سند شناسایی رسمی هویت اسلام، امکان خروج از آن را نمی‌یافت.