پنج درس در تئوری روان کاوی ژک لکان

نشانگان به بیان صریح رخدادی در [فرایند] تحلیل ا‌ست؛ یکی از صورت‌هایی که تجربه در آن رخ می‌دهد. تمامی تجارب تحلیلی نشانگان نیستند؛ اما هر نشانگانِ ظاهر شده در مسیرِ درمان، نوعی تجربۀ تحلیلی است. تجربه نوعی نقطه‌گذاری است، لحظه‌ای منحصر‌به‌فرد و متمایز که مسیر تحلیل را [نخست] مشخص کرده و [سپس] تعریف می‌کند. تجربه، مجموعه لحظات زنجیروار‌ی است که توسط روان‌کاو پیش‌بینی می‌شوند، لحظاتی گذرا و به کل آرمانی، چنان آرمانی که گویی نقطه‌هایی [در فضای] هندسی [اقلیدسی] اند. و به رغم این، تجربه تنها نوعی نقطۀ انتزاعی هندسی نیست؛ بلکه وجهه‌ا‌ی تجربی دارد و من حتی می‌خواهم بگویم وجهه‏‌ای حسانی نیز دارد که از طریق حواس ادراک می‌شود و می‌توان آن را در آن لحظه‌ای که مراجع سخن می‌گوید و نمی‌داند چه می‌گوید دید. این همان لحظۀ لکنت است، همان لحظه‌ای که مراجع زبانش می‌گیرد، همان لحظه‌ای که او تردید می‌کند و سخن شکست می‌خورد. مشهور است که روان‌کاوان لکانی به زبان توجه خاص دارند و ایشان را به اشتباه در زمرۀ زبان‌شناسان طبقه‏ بندی کرده‌اند. این [طبقه بندی] نابه‌جا است، زیرا روان‌کاوان زبان‌شناس نیستند. بی‌تردید روان‌کاوان به زبان توجه خاص دارند؛ ولیکن ایشان تنها به حدودی که در آن، زبان شکست می‌خورد علاقمند هستند. ما به لحظاتی توجه داریم که زبان می‌لغزد و سخن به بیراهه می‌رود. بگذارید برای نمونه رؤیا را بررسی کنیم. ما برای شیو‏ۀ بازگویی رؤیا اهمیتی بیش از خود رؤیا قائلیم و نه‌تنها به شیوۀ بازگویی رؤیا علاقه‌مندیم، بلکه مهم‌تر از هر چیز دیگری، به آن نقاطی از روایت علاقه‌مندیم که مراجع [از گفته‌ی خویش] مطمئن نیست و می‌گوید: «نمی‌دانم… بیش از این چیزی به خاطر ندارم… یحتمل… شاید… .» این همان نقطه‌ای است که از آن به‌عنوان تجربه یاد می‌کنیم؛ همان وجهۀ قابل ادراک تجربه: لکنت، نبوداطمینان یا اظهار عقیده‌ای که به چشم ما نمی‌آید.