برگردان روایت گونه شاهنامه فردوسی به نثر

دبیرسیاقی در پیشگفتار گزیده و مفید خود نوشته است این کتاب برگردان‏گونه داستان‌ها و کارنامه شاهان ایران از شاهنامه فردوسی است. این پژوهشگر معتقد است ارج نهادن بر خرد و بر سخن و بر دین و پیونددادن این سه از نکات مهمی است که در شاهنامه قابل ردگیری است. او شاهنامه را سند لیاقتِ زبان فارسی و گنجینه‌ی فرهنگ و معارف ایران تا عصر فردوسی به حساب می‌آورد و مطالعه‌ی آن را بر همگان لازم می‌داند. در بخش زندگی‌نامه‌ی فردوسی از کم‌وکیف دورانی که فردوسی می‌زیسته مطلع می‌شویم. آن‌طور که دبیرسیاقی براساس پژوهش خود به اطلاع خوانندگان می‌رساند، این است که او در دوران سلطه‌ی محمود غزنوی هرگز به دستور وی به نظم شاهنامه نپرداخت و با او هیچ قراردادی ننوشت و در غربت هم البته نمرد. از جمله قسمت‏های بسیار جذاب این اثر، هفت‌خان رستم و نیز هفت‌خان اسفندیار است که به نثر برگردانده شده است. این هفت‌خان‌ها چنان زیبا به نثر آمده‌اند که هر خواننده‌ای را وسوسه می‏کند آن‌ها را در دورهمی‏ها و مهمانی‌ها و حتی برای فرزندان خود قرائت کند و از این امکان منثور در شب‌های بلند توشه‏ای بسازد. نکته‌ای که لازم است پیش از مطالعه این اثر از آن مطلع باشیم یکی همین که متن منثور شاهنامه، برگردان بیت‌به‌بیت و کلمه‌به‌کلمه نیست ؛ بلکه برگردان‌گونه کوتاه و ساده‌ای است بی‌آنکه از اصل مطلب هیچ نکته‏ای کاسته شده باشد. نکته‌ی نهایی این‌که هفت‏خان سلوکی اسطوره‌ای-عرفانی است که روایت قهرمانی را مرتبط می‏کند با روایتی درونی و یا نوعی برگشت به درون برای راه‌یافتن به کمال. شاهنامه‌ی فردوسی علاوه‌بر روایت‏های قهرمانانه بیرونی، در هفت‏خان روایتی از پالایش درونی از بند آنچه در اساطیر ایرانی اهریمنان هفت‌گانه نامیده می‌شود را به تجربه می‏آورد. برای همین است که جدال قهرمانان هفت‌خان شاهنامه، درسی است تاریخی و ماندگار برای زیستن راستین تا در آشتی با خود قرار بگیریم و نیز با آنچه اخلاق آن را در حق دیگری بد می‌داند، در درون خود مقابله کنیم.