کتاب یک شب و یک پادشاه: زندگی پر ماجرای خشایار شا اثر ه. دلپاک است به چاپ انتشارات پارمیس.

این کتاب پیرامون یکی از پادشاهان ایرانی، یعنی خشایار شاه، چهارمین پادشاه سلسله هخامنشیان، که نه تنها در دیگر سرزمین ها اطلاعات چندان موثق و صحیحی از ایشان وجود ندارد بلکه در تاریخ وطن مان نیز از نقاط قوت و ضعف شخصیت او و عملکردش چیز صحیح و دقیقی در دسترس نیست نگارش شده و زندگی پر ماجرای او را که بیش از 20 سال بر گسترده ای وسیع از سرزمین های جهان باستان حکم فرمایی می کرد شرح داده و از لشکرکشی ها، چگونگی بر تخت نشستنش، اقداماتی که به انجام رساند، اوضاع مردم در هنگام حکومت او و … مطالبی را ارائه داده است.

ورود سپاه عظیم ایران به خاک یونان سبب شد تا (آتن) پایتخت یونان بلادفاع در برابر خشایارشا قرار گیرد و در نتیجه آتنی ها شهر خود را ترک گفته و به اطراف عقب نشستند. آنگونه که مورخان غربی و یونانی ذکر می کنند، ایرانی ها، آتن را ویران می کنند (اگر هم این اقدام واقعیت داشته باشد، تلافی آن به آتش کشیده شدن یکی از شهرهای ایران (سارد) توسط یونانیان بود). اما نبرد هنوز تمام نشده بود. یونانیان در دریا با استفاده از نبوغ فرمانده یونانی، در تنگه ای میان ساحل و جزیره (سالامین) به نبرد با نیروهای ایران پرداختند. تنگی جا سبب شد ایران نتواند از برتری عددی خود استفاده کند و در نتیجه سالامین (یا سالاماس) محلی برای صدمه جدی به ایران شد.

خشایارشا که در آن زمان بزرگترین و عظیم ترین امپراتوری جهان و تاریخ را در اختیار داشت، حاضر نبود برای فتح یونان بیش از این زمان صرف کند. از طرفی نیز اخباری که به او می رسید، حکایت از اوضاع درهم ریخته یونان داشت. آتن تسخیر شده بود اما شهرهای (تراس، مقدونیه، اسپارت، تسالی، تب، پلوپنزی و چند شهر دیگر) کاملا مطیع نشده بودند و برای خشایارشا مقدور نبود که به خاطر این چند شهر کوچک یونانی، کرانه های شرقی، جنوبی و مرکزی کشور و امپراتوریش را چند سال بدون نظارت رها کند.

… در بهار 479 قبل از میلاد، سربازان پلوپنزی و اسپارتی به کمک آتنی ها آمدند و در دشت (پلاته) نیرویی را جمع کردند که به گفته مورخان غربی از جمله (دولاندلن) تا آن زمان سابقه نداشت.

سپاه 100 هزار نفری متحد شده یونان با اسپارتا در دشت پلاته به نیروهای ایران به فرماندهی سردار ایرانی (مرادنیوس) حمله ور شدند و علی رغم تحمل ضربات سنگین از کمانداران ایرانی در نهایت به دلیل برتری تجهیزات قلب سپاه ایران را در هم شکستند و سپاه ایران در این نبرد سهمگین مجبور به عقب نشینی شد. در این زمان شاه ایران پیشنهاد صلح داد ولی آنها در جواب شاه ایران گفتند: (تا زمانی که خورشید در مدار آسمان خود باقیست ما با خشایارشا صلح نخواهیم کرد.)