چشم جان بین (ملاحظاتی پیرامون زیباشناسی فیلم)
1
1399
161
89415
370000
(زیباشناسی سینما)
كتاب چشم جان بين اثري است از مازيار اسلامي به چاپ انتشارات لگا.
نويسنده ي كتاب پيش رو با بهره از ايده هاي مطرح شده در مقاله ي فشرده ي آلن بديو به نام “سينما: حركت غلط” به بررسي اثرات زيباشناسي هنرهاي ديگر بر سينما مي پردازد و علاوه بر ارائه ي تصويري از هستي سينما، به ايده هاي آلن، صورتي بصري مي بخشد.
در زيباشناسي دوربين، خصلت غيرانسان انگارانه دوربين نيز جايگاه مهمي دارد. اين خصلت زماني بروز مي يابد كه دوربين كيفيتي غيرمادي يافته باشد و تابع زاويه ديد و محدوديت هاي آگاهي انساني نباشد، بلكه از آن فراروي كند و كيفيتي مستقل يابد. بار ديگر در تاريخ سينما، با انبوهي از نمونه هاي فراروي دوربين از محدوديت هاي ديد و آگاهي انساني در سكانس ها و نماهاي متعدد مواجهيم. براي مثال، در نخستين سكانس درباره الي (1387) اصغر فرهادي، دوربين در نقطه ديد صندوق صدقات قرار مي گيرد و سكه ها و اشياي گران بهايي را به تصوير مي كشد كه مسافران شمال در آغاز سفر درون آن مي اندازند. اين نقطه ديد غيرانساني است، چرا كه ثبت چنين تصويري از قابليت هاي آگاهي انسان خارج است. اما فيلمي كه زيباشناسي آن اساسا بر خصلت غيرانسان انگارانه دوربين متكي است، سال گذشته در مارين باد آلن رنه است. كيفيت تجربي و براندازانه فيلم حاصل نقشي است كه فيلم ساز به دوربين تفويض مي كند. استفاده منحصربه فرد آلن رنه از دوربين باعث مي شود كه زمان نه در مقام امري تجربي و تقويمي، بلكه همچون امري استعلايي و دروني خلق شود. دوربين سيال و بي قرار رنه جهاني بي شكل و معناباخته مي آفريند، گويي همه چيز در خلأ معلق است. تيتراژ فيلم، كه با حروف برجسته روي پس زمينه خاكستري ثبت مي شود، كارت دعوت تماشاگر براي شركت در مراسمي است كه شخصيت هاي درون فيلم نيز در آن حضور دارند. دوربين به نيابت ما حركت مي كند، سيال مي شود و از اين طريق، نگاه تماشاگر را وارد جهان فيلم مي كند.