کتاب شاهنشاه، اثر ریشارد کاپوشچینسکی است با ترجمه ی وحیدرضا نعیمی و چاپ انتشارات بدرقه جاویدان.

ریشارد کاپوشچینسکی خبرنگار و جستجوگر لهستانی در روزهای منتهی به انقلاب سال 1357 به دلیل حضورش در ایران، شاهد اتفاقاتی بوده که تمام برداشت هایش از آن اتفاقات را در کتاب «شاهنشاه» به چاپ رسانده است. مولف با رفتن در میان مردم و صحبت با آنها سعی در انتقال وقایع این برهه از تاریخ داشته است. در واقع این کتاب روایت سال های آخر حکومت محمدرضا پهلوی در ایران است که ریشارد در آن رویدادهای اجتماعی و سیاسی دهه ی چهل و پنجاه قرن سیزدهم را به تصویر کشیده است. کتاب حاضر اثر خوبی برای مطلع شدن از فضای زمانه ی سقوط حکومت شاهنشاهی در ایران است.

نفت احساسات و امیدهای فوق العاده ای را برمی انگیزد، زیرا نفت مهم تر از همه، وسوسه ای بزرگ است. نفت وسوسه آسایش، ثروت، قدرت، دارایی، توانایی است. نفت مایعی کثیف و بدبو است که از سر لطف به آسمان فواره می کشد و همچون باران آرام پول به زمین می ریزد. کشف کردن و داشتن منبع نفت مانند این است که احساس کنید گویی پس از سرگردان بودن به مدت طولانی زیر زمین، به ناگهان به گنج سلطنتی برخورده اید. نه فقط ثروتمند می شوید، بلکه این باور رازورزانه به سراغتان می آید که یعنی قدرت برتر به دیده لطف به شما نگریسته است و بزرگوارانه شما را بالاتر از دیگران پر کشیده و شما را نورچشمی خود برگزیده است. عکس های بسیاری لحظه ای را که اولین نفت از چاه بیرون می زند، ثبت کرده است: افراد از شادی به هوا می پرند، به آغوش یکدیگر می افتند، اشک می ریزند. نفت توهم زندگی کاملا دگرگون را ایجاد می کند، زندگی بدون کار، زندگی مجانی. نفت منبعی است که اندیشه را بیهوش می کند، دید را تار می کند، فاسد می کند. مردم کشورهای فقیر دائما با خود فکر می کنند: خدایا، کاش نفت داشتیم! مفهوم نفت به خوبی بیان کننده رویای جاودانی انسان برای دستیابی به ثروت از طریق شانس، از طریق بخت یار بودن و نه از طریق عرق جبین، درد و رنج، سخت کوشی است. از این نظر، نفت نوعی افسانه بافی است و مانند هر داستان رویایی دیگر، قدری دروغ در آن نهفته است. نفت ما را آن چنان از نخوت لبریز می کند که تدریجا باور می کنیم که می توانیم به راحتی بر موانع بسیار سخت همچون زمان غلبه کنیم. آخرین شاه می گفت با نفت، ظرف یک نسل، آمریکایی دوم را ایجاد خواهم کرد! هرگز ایجاد نکرد. نفت هرچند که نیرومند است، کاستی های خود را دارد. نفت جایگزین اندیشیدن یا خردمندی نمی شود.