کتاب جستارهایی درباره ایران: اثر عباس آخوندی است به چاپ انتشارات روزنه.

کتاب پیش رو 14 مقاله را پیرامون مسائل سیاسی و اجتماعی ایران گرد هم آورده است. این مقاله ها در نشست های ایران در سال 1394-1395 توسط نویسندگان در خانه ی گفتمان شهر و معماری ارائه شده است. مقاله های جای گرفته در کتاب مسئله ایران و بزرگترین چالش امروز آن یعنی موضوع تشکیل دولت ملی مدرن  واحد در این سرزمین را مورد بررسی و تحقیق قرار داده اند. «حکمت ایرانی- دیدار با پدیدار ایران و تمدن ایران شهری و شهر در اندیشه ی ایران شهری» سر فصل های کتاب حاضر است.

ایران با ویژگی های اقلیمی که دارد، سرزمینی بسیار حساس به مداخله در طبیعت است. به فاصله شش دهه از اتخاذ سیاست های مغایر با حساسیت های زیست بوم، کشور و منطقه به ورطه بحران های خطیر درافتاده است. بحران آب، فرونشست زمین، افزایش گرما، خالی از جمعیت شدن نیمی از استان ها، رانش های گسترده و… به این می ماند که سرزمین ایران ما را به دلیل کژرفتاری هایمان تنبیه می کند و از خود می راند. ایران در رویارویی با جریان تجدد سه گونه پاسخ داد. جریان نخست «مدرنیزاسیون» بود. جریانی که به فرهنگ خود کاملا بی اعتماد شده، به دنبال ساده کردن مسائل و جایگزین نمودن آن با تکنیک و فن وارداتی از اروپا؛ اعم از اروپای غربی، روسیه و ایالات متحده، و ارزش بخشیدن به سواد و تقلید مظاهر برخاسته از تکنیک بود. جریان دوم این بود که فرهنگ ایرانی را در مقابل تمدن غربی ناتوان می دید و بدان بی اعتماد بود. اما، راهکار را بازگشت متعصبانه به زمانه گذشته؛ خواه صدر اسلام و خواه ایران باستان می دید. جریان سوم که تاکنون کم سر و صداست مبتنی بر کنش گر بودن، اعتماد به فرهنگ ایرانی، و تلاش برای نو به نو شدن است.

کژفهمی موجب شده که برخی قدرت فناوری را جایگزین تدبیر و درایت کنند. آنان با بهره برداری بی رویه از آن به ظاهر می خواهند که با یاری تکنیک بر طبیعت چیره شوند. لیکن، به واقع تیشه به ریشه خود می زنند. بهشتی از اصطلاحی به نام اهلیت استفاده می کند. به باور او، از آنجا که جریان نوگرایی مبتنی بر فن و تکنیک جریان غالب چندین دهه گذشته بوده، ما اهلیتمان را نسبت به سرزمینمان از دست داده ایم، و دوباره اهل سرزمین شدن محتاج به یاد آوردن و کنار نهادن این رویکرد افراطی است. برای مدیریت و برنامه ریزی در ایران نیاز به نگاه حکمی و یا مبتنی بر حکمت داریم. تجربه های خلاقانه فراوان ایرانیان در حل و فصل معماهای زیستی سرزمین خود فرصت مغتنمی برای ایفای نقش مثبت در این عرصه به ما می دهد.