همه دروغ می‌گویند/ یک روش نوین برای مطالعۀ ذهن بشر

کتاب «همه دروغ می‌گویند»، نوشتۀ ست استیونز دیویدویتس، از مجموعۀ خرد و حکمت زندگی، به همت نشر گمان به چاپ رسیده است. همه دروغ می‌گویند، آدم‌ها می‌گویند در تماس خواهیم بود و دیگر خبری از آن‌ها نمی‌شود. می‌گویند از دست تو ناراحت نیستند، ولی هستند. می‌گویند دوستت دارند، درحالی‌که ندارند. مردم به دوستانشان دروغ می‌گویند؛ به رئیس‌ها دروغ می‌گویند؛ به پدر و مادرها دروغ می‌گویند؛ به دکترها دروغ می‌گویند؛ به همسرها دروغ می‌گویند؛ حتی به خودشان هم دروغ می‌گویند. مردم دروغ می‌گویند تا چهرۀ بهتری از خود به نمایش بگذارند. اما ممکن است اطلاعاتی را که از آن خجالت می‌کشند، در اختیار گوگل بگذارند -اطلاعات زناشویی، مشکلات روانی، کمبود اعتمادبه‌نفس و دشمنی با سیاه‌پوستان. ارزش جست‌وجوهای گوگل در حجم بالای آن‌ها نیست، بلکه در صداقتی ا‌ست که مردم در جست‌وجوها نشان می‌دهند. حالا می‌توانیم از میان خروارها دادۀ صادقانه، به پاسخ سؤالاتی برسیم که بشر در طول تاریخ عمدتاً پاسخ آن‌ها را به دروغ داده است. افکار انسان گزاره‌هایی پیچیده‌اند؛ برخلاف تندخوانیِ وودی آلن از جنگ و صلح، نمی‌توانیم کل ماجرا را در جمله‌ای خلاصه کنیم و بگوییم داستان دربارۀ چندتا روس بود! تحلیل گزاره‌های ذهن بشر، با تمام عظمتِ چند بعدی درهم پیچیده‌شان، برای دانشمندان کار دشواری است. مسلماً وقتی مردم سفرۀ دلشان را باز می‌کنند، به غنای جریان خودآگاه‌شان پی می‌بریم، اما تک‌گویی‌های هر فرد، مجموعه داده‌های ایده‌آلی برای آزمونِ فرضیه‌های ما نیستند. از سوی دیگر، با تمرکز بر مقادیری که به‌سادگی کمی می‌شوند -مانند زمان عکس‌العمل و افراد به کلمات یا واکنش پوستشان به تصاویر- می‌توانیم تحلیل‌های آماری انجام دهیم، اما درواقع بافت پیچیدۀ ادراک آدمی را در هم ریخته و به یک عدد تقلیل داده‌ایم. حتی ماهرانه‌‌ترین روش‌های تصویربرداریِ عصبی هم فقط می‌توانند چگونگیِ گسترش فکر را در یک فضای سه‌بعدی نشان دهند و چیزی دربارۀ اجزای تشکیل‌دهندۀ آن به ما نمی‌گویند. کتاب حاضر روشی کاملاً نوین برای مطالعۀ ذهن بشر پیشنهاد می‌دهد. کلان‌داده‌های منتج از جست‌وجوهای اینترنتی و دیگر منابع آنلاین، شاید افکارنما نباشد، اما ست استیونز دیویدویتس نشان می‌‌‌دهد این منابع داده چشم‌اندازی بدیع از ذهن و روان انسان به دست می‌دهد.

قسمتی از کتاب همه دروغ می‌گویند:

اخیراً در نظرسنجی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه مریلند، سؤالات مختلفی دربارۀ تجربۀ دوران تحصیل از آن‌ها پرسیده شد و پاسخ‌ها با مدارک رسمی مقایسه شدند. آن‌ها برای اینکه وجهۀ خوبی از خود به نمایش بگذارند مرتباً اطلاعات غلط داده بودند. کمتر از ۲% افراد اعلام کرده بودند با معدل کمتر از ۲٫۵ فارغ‌التحصیل شده‌اند. (در صورتی که در واقعیت این رقم ۱۱% است) و ۴۴% گفته بودند در سال گذشته به دانشگاه کمک مالی کرده‌اند (در واقعیت فقط ۲۸% کمک کرده بودند.) شکی نداریم که دروغ گفتن مردم نقش مهمی در شکست نظرسنجی‌ها در پیش‌بینیِ پیروزی سال ۲۰۱۶ دونالد ترامپ ایفا کرده است. نظرسنجی‌ها به‌طور متوسط، حمایت از ترامپ را ۲ نقطه-درصد کمتر پیش‌بینی کرده بودند. احتمالاً بعضی از مردم خجالت می‌کشیدند حمایت‌شان از ترامپ را بروز بدهند. شاید بعضی‌ گفته بودند هنوز تصمیمشان را نگرفته‌اند درحالی‌که در تمام این مدت قصد داشته‌اند به ترامپ رأی بدهند. چرا مردم در پیمایش‌های ناشناس اطلاعات غلط می‌دهند؟ همین سؤال را از راجر تورانژو پرسیدم؛ استاد پژوهشی بازنشسته در دانشگاه میشیگان و احتمالاً بهترین متخصص دنیا در حوزۀ سوگیری مقبولیت اجتماعی. تورانژو معتقد بود ضعف ما در برابر دروغ مصلحتی بخش مهمی از مشکل است: مردم در زندگی واقعی حدوداً یک سوم اوقات دروغ می‌گویند. این عادت به پیمایش‌ها هم راه پیدا می‌کند. همه دروغ می‌گویند را ریحانه عبدی ترجمه کرده و کتاب حاضر در ۲۹۷ صفحه پالتویی با جلد نرم و قیمت ۴۵ هزار تومان چاپ و روانۀ کتابفروشی‌ها شده است.