من ذهن‌آگاه هستم/ ۲۵ درس برای شاد زیستن و رهایی از اضطراب و افسردگی

کتاب «من ذهن‌آگاه هستم»، نوشته‌ی کریستف آندره، به همت نشر شمعدونی به چاپ رسیده است. ذهن‌آگاهی یکی از شیوه‌های مراقبه (مدیتیشن) است که به کاهش استرس، شک، اضطراب، پرخاش و افزایش اعتمادبه‌نفس و عزتنفس کمک می‌کند. کریستف آندره، روان‌شناس و تراپیست فرانسوی، از روش ذهن‌آگاهی برای بهتر شدن زندگی مراجعان خود استفاده می‌کند. ذهن‌آگاهی را بسیار ساده و سریع می‌توان فرا گرفت و به فراهم آوردن شرایط خاصی هم نیاز ندارد. در هر لحظه، هر جا، در اتوبوس، اتومبیل در محل کار، دانشگاه، در هنگام آشپزی و در هر زمان و مشغله‌ای می‌توان ذهن‌آگاه بود. این کتاب به ما می‌آموزد که چگونه می‌توان ذهن را از خشم، اضطراب، نگرانی و صدها دغدغه‌ی ذهنی دیگر رها کرد؛ اما نباید فراموش کرد که تسلط بر آن به سال‌ها تمرین احتیاج دارد. برای آنکه بتوانیم بیشتر با ذهن‌آگاهی آشنا شویم، نخست باید بدانیم که شامل چه مراحلی است و نیز شیوه‌ی انجام آن چگونه است. در گام بعدی باید خود را از بند واژه‌ها رها کنید تا بتوانید همه‌چیز را بهتر و ساده‌تر لمس و تجربه کنید. در این کتاب، از تابلوهای نقاشی متعددی کمک گرفته شده که شما را در این مسیر همراهی می‌کنند. درنهایت، خود ما باید وارد عمل بشویم و توصیه‌ها و تمرین‌هایی را که در طول کتاب آمده‌اند، خود تجربه کنیم، آن‌ها را بفهمیم و احساس کنیم. بارها و بارها تمرین کنیم. جز این‌ها هیچ رمز و راز دیگری برای ذهن‌آگاهی وجود ندارد. کریستف آندره، در سال ۱۹۵۶، از پدری دریانورد و مادری معلم زاده شد. او بسیار سریع به مطالعه‌ی آثار فروید روی آورد و از این رو، حرفه پزشکی را انتخاب کرد تا روان‌پزشک شود. او ۱۵ سال در شهر تولوز فرانسه به حرفه‌ی روان‌پزشکی مشغول بود. پس از ازدواج، به پاریس نقل مکان کرد و بیشتر روی نوشتن مقالات تمرکز کرد. او بیشتر دوران فعالیتش را در بیمارستان دانشگاه ( Sainte-Anne ) در واحد روان‌درمانی رفتاری و شناختی سپری کرد و یکی از رهبران درمان‌های شناختی و رفتاری در فرانسه محسوب می‌شود. کریستف آندره که در زمینه‌ی اختلال اضطراب و افسردگی متخصص است، از جمله نخستین پزشکانی بود که در سال ۲۰۰۴، در زمینه‌ی درمان و پیشگیری از هیجان‌ها، اضطراب و افسردگی شیوه‌های مدیتیشن را به سایر پزشکان ارائه داد و ذهن‌آگاهی را برای نخستین‌بار در فرانسه به‌عنوان شیوه‌ای درمانی معرفی کرد. او در سال ۲۰۱۶، نیز موفق به کسب جایزه ژان برنارد از «آکادمی تحقیقات پزشکی» شد. آثار او از جمله پرفروش‌ترین‌های فرانسه به شمار می‌آید که به زبان‌های مختلف ترجمه شده است و جایزه‌های مختلفی را نیز کسب کرده است. او همواره یکی از برجسته‌ترین نویسندگان فرانسوی در زمینه مراقبه و تمدد اعصاب شناخته می‌شود.

قسمتی از کتاب من ذهن‌آگاه هستم:

همان‌طور که می‌دانید برخی از آلودگی‌ها شیمیایی هستند؛ مانند آلودگی مواد غذایی، هوا یا آب، اما آلودگی‌های روان‌شناختی نیز وجود دارند که ذهن ما را فرا می‌گیرند، خلوتمان را هدف قرار می‌دهند و تعادل درونی ما را به هم می‌زنند. در حوزه‌ی مادی‌گرایی، مواردی همچون شعارها، تبلیغات و سایر ترفندهای تجاری که از نظر روانی سمی و مخرب نیز هستند، مطالعات بسیاری صورت گرفته که حاکی از خسارت‌های متعدد آن‌هاست. برای مثال، برخی از آفت‌های این آلودگی‌ها شامل عدم توجه و آگاهی و نیز فرار از درون‌گرایی می‌شود؛ اما عدم توجه تا چه حد می‌تواند ذهن ما را متوقف کند؟ از آنجایی که توجه ما همواره مجذوب مظاهر مادی‌‌گرایی می‌شود، در نتیجه، کم‌کم از میزان آن کاسته شده و درنهایت متلاشی می‌شود. به‌این‌ترتیب، ذهن هم به سر‌و‌صدا، زرق و برق، بلاهت، تسهیل و شتابزدگی «متوسل» می‌شود. عدم آگاهی تا چه حد می‌تواند ذهن ما را متوقف کند؟ ذهن ما مملو از افکار، الگوها و داده‌های بیهوده است؛ مثلاً متن تبلیغاتی که از کنارشان رد شده‌ایم، انتخاب میان دو چیز «ارزان» و «ارزان‌تر» در خرید، صرف انرژی بسیاری برای انجام «تجارت» و نشخوار حجم زیادی از اطلاعاتی است که هر روز در جریان‌اند. و اما نبود درون‌گرایی تا چه حد می‌تواند ذهن ما را متوقف کند؟ ما بیش از پیش در جاذبه‌ها و سرگرمی‌های اطرافمان غرق شده‌ایم. فعالیت‌های بی‌شماری ذهن و رفتار ما را کاملاً در بر گرفته است. این در حالی است که برای شنیده شدن سخن، به سکوت و برای گسترش آگاهی و تمرکز به فضای ذهنی احتیاج داریم. به این ترتیب، می‌توان نتیجه گرفت که لوح فشرده ذهن ما از مسائلی بیهوده پر شده است. آگاهی از درون ما نشأت می‌گیرد؛ بنابراین، هر چه بیشتر به مسائل بیرونی متوسل شویم، کمتر به آگاهی دست خواهیم یافت. از سوی دیگر، عدم توجه و نبود آگاهی نیز منجر به فقدان درون‌گرایی می‌شود. همچنین، این کمبودها می‌تواند زنجیره‌ی افکار ما را نیز کوتاه کند. همان‌طور که نویسنده‌ی ایتالیایی، تیزیانو ترزانی می‌نویسد: «امروزه، ذهن ما حتی برای لحظه‌ای آرامش ندارد، چرا که همواره مجذوب دنیای اطراف است. صدای تلویزیون، صدای رادیوی ماشین، زنگ تلفن، تابلوهای تبلیغاتی که در بزرگراه‌ها از مقابل‌شان رد می‌شویم؛ تمام این‌ها باعث می‌شوند که نتوانیم فکرمان را متمرکز کنیم. درنتیجه، زنجیره افکار ما کوتاه و کوتاه‌تر می‌شود. درواقع، دیگر نمی‌توانیم برای طولانی مدت به مسئله‌ای فکر کنیم، زیرا حواس ما مدام پرت می‌شود. درحقیقت، از آنجایی که هیاهو و زرق و برق این دنیای تصنعی، افکار ما را محبوس کرده‌اند، بنابراین دیگر شاهد تفکرات طولانی و درون‌گرایی نیستیم. به‌این‌ترتیب، تفکرات در جایی بیرون از ما شکل می‌گیرد. درواقع، می‌توان گفت که این‌ها دیگر افکار ما نیستند، بلکه فقط محتویات ذهنی و کلیشه‌هایی هستند که از بیرون نشأت گرفته‌اند و بازتابی از جهانی بی‌روح هستند. نویسنده فرانسوی، لوئی-رنه دفورت می‌نویسد: «فراوانی هیچ ارتباطی با باروری ندارد.» بنابراین، وقتی ذهن ما در اختیار هیاهو و جنجال‌های اطراف قرار می‌گیرد، باروری‌اش را نیز از دست می‌دهد... درنتیجه، وقتی برای تفکر یا درون‌نگری تلاش می‌کنیم؛ یعنی می‌خواهیم در آرامش و سکوت و در طولانی‌مدت به خودمان بیندیشیم، نمی‌توانیم موفق شویم یا نمی‌دانیم که چگونه باید عمل کنیم. یا بدتر از آن، چون این ویژگی را از دست داده‌ایم (یا هرگز به آن نرسیده‌ایم)، ناگهان دچار اضطراب یا کسالت می‌شویم و با هجمه‌ای از افکار روبه‌رو خواهیم شد. بنابراین، دوباره به‌سرعت به دنیای بیرون و هیاهوی آن روی می‌آوریم. به این ترتیب، می‌توان نتیجه گرفت که در جامعه‌ی امروز کمتر شاهد مسائلی هستیم که موجب درون‌نگری می‌شوند. در این صورت ما نیز با مشکل فقدان درون‌گرایی مواجه می‌شویم و احساس کمبود خواهیم کرد. من ذهن‌آگاه هستم را محیا احمدی‌پور ترجمه کرده و کتاب حاضر در ۲۴۰ صفحه رقعی با جلد سخت و قیمت ۷۰ هزار تومان چاپ و روانه کتابفروشی‌ها شده است.