معرفی کتاب: واسطه‌گری در اقتصاد (نقش و اهمیت دلالان در خلق ارزش و منفعت)

«واسطه‌گری در اقتصاد» عنوان کتابی است نوشته‌ی مارینا کراکوفسکی. این کتاب در سال ۲۰۱۵ میلادی در امریکا به چاپ رسید. مارینا کراکوفسکی، مؤلف کتاب، رونامه‌نگار و نویسنده‌ی متبحری است که با تحقیقات میدانی و مصاحبه‌هایی که با افراد مؤثر و بانفوذ در اقتصاد امریکا انجام داده، به این نتیجه رسیده است که دلالان و واسطه‌های بازار نقش مفیدی در ایجاد ارزش و منفعت دارند. نویسنده‌ی کتاب مدعی است که دلالان و واسطه‌ها نقش مفیدی در ایجاد ارزش و منفعت بازی می‌کنند. دلالی در امریکا در سال آخر قرن بیستم مسئول ۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی بوده ولی در ۲۰۱۰ با تلاش واسطه‌ها به حدود ۳۴ درصد یا بیش از یک سوم اقتصاد امریکا با حدود ۲۰هزار میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی رسید. گرچه گمان می‌رفت که اینترنت، حجم عملیات دلالی را کم کند، ولی بیش از پیش به گسترش آن کمک کرد. واسطه‌گری و دلالی از قدیم در بازار و اقتصاد ایران نقش داشته و بعد از انقلاب اسلامی هم به دلیل شرایط حاکم بر اقتصاد کشور، عمق و وسعت بیشتری پیدا کرده است. دلالان همواره توسط دولت‌های بعد از انقلاب مورد طعنه و تعریض و شماتت قرار گرفته و مسئول بسیاری از ناملایمات اقتصادی معرفی شده‌اند. حال آنکه هیچ اقتصادی بدون حضور دلالان نشاط و سرعت لازم را نخواهد داشت. تجربه نشان می‌دهد که در بازار ایران، به‌خصوص بازار محصولات کشاورزی و دامپروری، وجود دلالان به عنوان تأمین‌کنندگان مالی و یاوران صنعت، گرمای ویژه‌ای به همه کسب‌وکارها می‌دهد. باربارا کرکران می‌گوید: «تصور ما از دلال کسی است که باید از او اجتناب کرد. کسی که مانع است و هیچ کاری نمی‌کند. اما حقیقت این است که کسی که وسط می‌ایستد، چه سرمایه‌گذار خطرپذیر باشد و چه کسی که ترتیب انجام معاملات ملکی را می‌دهد، می‌تواند ارزش بالایی را خلق نماید و بهترین دلالان شرکای واقعی هستند که برای شما دارایی زیادی تولید می‌کنند.» مارگارت نیل معتقد است: «کراکوفسکی در کتاب واسطه‌گری در اقتصاد با مهارت تمام ما را به ذهنیتی ترغیب می‌کند که نقطه مقابل این تصور است که وجود دلالان در جامعه امروز منسوخ شده است. بیان گیرا و کاملاً محققانه او شما را نسبت به خلاف آن قانع می‌کند. بر این سیاق که وجود دلالان در جامعه اقتصاد امروز بیش از پیش اهمیت دارد، فرقی هم نمی‌کند که دلالان در نقش پل، مجری، تأییدکننده، ریسک‌پذیر، یاور یا حائل و عایق نقش ایفا کنند. دلالان خود ما هستیم.»

قسمتی از کتاب واسطه‌گری در اقتصاد:

چگونه است که هنوز واسطه‌ها امکان رشد و ترقی دارند؟ ساده‌ترین جواب آن است که واسطه‌ها برای خریداران و فروشندگان ارزش می‌آفرینند و خلق ارزش، مطمئن‌ترین راه مطرح بودن است. بسیار جالب و قدری هم خلاف عقل است که اینترنت فرصت‌هایی را برای واسطه‌ها خلق کرده که بتوانند ارزش‌آفرینی کنند. یکی از همین ارائه‌دهندگان مایکل میپلز، پسر یکی از شرکای بنیانگذار شرکت ریسک‌پذیر فلادگیت است. میپلز می‌گوید: «یکی از دلایل وجود واسطه‌ها، ظهور اینترنت و تبدیل جهان به شبکه‌ای به هم‌پیوسته‌تر بوده است.» افراد، شرکت‌ها و محصولات بیش از پیش با هم مرتبط شده‌اند. وی بر این عقیده است که در دنیای شدیداً به هم پیوسته در حال حاضر، اشخاص و مجموعه‌هایی که بتوانند ارتباطات سریع‌تری برقرار کنند، ارزشمندتر خواهند شد. وقتی راجع به چنبره‌ی فناوری اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، که به روابط شخصی سرعت بخشیده فکر می‌کنید، این ارزشمندتر شدن تصوری کاملاً بدیهی است و در مورد کسب‌وکار واسطه‌ها هم صدق می‌کند؛ مانند شرکت‌هایی مثل چگ، لیفت و تسک‌ربیت که به رابطه بین خریداران و فروشندگان سرعت می‌بخشند. عجیب‌تر اینکه این موضوع درباره‌ی بسیاری از واسطه‌های انسانی مثل خود میپلز هم صدق می‌کند؛ این سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر، که در ارائه ایده‌های کارآفرینی فوق‌العاده هستند، فاصله‌ی میان کارآفرینان و شرکای با مسئولیت محدود (که به سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر اعتماد کرده و سرمایه‌شان را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند) را کنترل می‌کنند. سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر میان سرمایه‌های شرکا و دارندگان ایده‌های تجاری نو که احتمالاً نرخ بازده‌ی بالایی خواهند داشت ارتباط برقرار می‌کنند. این سرمایه‌گذاران، کارآفرینان دارای ایده‌های نویدبخش را به پول چنین شرکایی وصل و به آن‌ها کمک می‌کنند تا در اسرع وقت برای برقراری ارتباطات مهم اقدام کنند؛ یعنی به استعدادها و مشاوران قابل اعتماد وصل شوند و اگر شرایط خوب باشد تا حضور در بازار بورس هم پیش بروند. بعلاوه، ما هم با استفاده از محصولات و خدمات این کارآفرینان ریسک‌پذیر منتفع می‌شویم. بدون وجود این سرمایه‌گذاران، حتی شرکت‌های بلندپرواز هم نمی‌توانند از زمین بلند شوند. میپلز نقش واسطه‌ها را اینگونه می‌بیند: «این‌ها گره‌های مهم و حساس شبکه را به هم وصل می‌کنند.»