معرفی کتاب: راه پیشنهادی به سوی آزادی

«راه پیشنهادی به سوی آزادی» عنوان کتابی است از برتراند راسل که نشر علم آن را به چاپ رسانده است. مسئله‌ی اصلی راسل در این کتاب مفهوم «آزادی» است. راسل معتقد بود معضل اصلی جهان، جنگ است و دولت‌ها را عامل اصلی‌اش می‌دانست. او معتقد بود دولت‌ها به دلیل منافعشان، حتی اگر با حمایت اکثریت به قدرت برسند و به اصطلاح دموکراتیک باشند، به دلیل قدرت سرمایه‌داری ، آگاهانه یا ناآگاهانه، در راستای منافع آن عمل می‌کنند. از این رو، کاهش دخالت دولت در امور اداره‌ی جامعه را راهکاری برای برون‌رفت از وضعیت وخیم آن دوران می‌دانست. اگرچه مدینه‌ی فاضله‌ای که درنهایت راسل ترسیم می‌کند نیازمند حضور دولت است. از این رو، دنیای آرمانی مد نظر راسل به دولت رفاه‌های امروز بسیار شبیه‌تر است.

آنچه راسل، چه در این کتاب و چه در کتاب بلشویسم، از تئوری تا عمل بر آن تأکید دارد، مسئله‌ی آزادی است. او به غایت آزادی‌خواه است و از این رو بسیار نگران است که با مصادره‌ی قدرت به دست سوسیالیست‌های دولتی، آزادی‌های فردی کاهش یابد؛ چیزی که طی سال‌های بعد در شوروی اجرا شد. از این رو راسل طی دوران زندگی‌اش، بارها بابت تلاش برای آزادی ‌بیان هزینه پرداخت. او برای مبارزه با جنگ‌طلبی به زندان رفت، برای انتشار کتابی درباره‌ی ازدواج در امریکا شغلش را در دانشگاه از دست داد و مدت‌ها دچار مشکل مالی شد.

کسی که می‌توانست با سکوت و استفاده از سابقه‌ی خانوادگی‌اش به‌راحتی در دولت بریتانیا شاغل شود و به‌عنوان یک سیاستمدار از مواهب قدرت بهره‌مند شود، ترجیح داد مسیر دانشگاه و آزادی را برگزیند و بابت سخنانش هزینه‌های بسیار بپردازد. اگرچه افکار عمومی و تاریخ درنهایت از او قدردانی کردند و برتراند راسل در سال ۱۹۵۰، نوبل ادبیات را به دست آورد.

این اندیشمند بریتانیایی به دلیل شهرتی که به دست آورد، مدت‌ها مورد توجه رسانه‌ها و سیاستمداران بود، به‌طوری‌که حتی ارنستو چگوارا، انقلابی سوسیالیست کوبایی، در کتاب خاطرات بولیوی، با اشاره به مشکلاتی که برایش پیش آمده، از برتراند راسل نیز نام می‌برد و از وی به‌عنوان یکی از کسانی که باید به او نامه نوشت و استمداد طلبید نام می‌برد. به هر صورت برد رسانه‌ای راسل برای بسیاری از آزادی‌خواهان و انقلابیون ارزشمند بود.

راسل نام کتابش را راه پیشنهادی به سوی آزادی گذاشت؛ زیرا معتقد بود سرمایه‌داری و استبداد متکی به آن، همان چیزی است که آزادی انسان را سلب کرده است. حتی اگر قدرت براساس دموکراسی به رأس قدرت تفویض شود، باز هم سرمایه‌داران و سیستم سرمایه‌داری فرد را اسیر می‌کند و مسیر سیاست پس از مدتی به سمت منافع سرمایه‌داران تغییر مسیر می‌دهد. از این رو، باید سیستم سرمایه‌داری را کنار بگذاریم تا آزادی فردی و به تبع آن آزادی جامعه محقق شود.

قسمتی از کتاب راه پیشنهادی به سوی آزادی:

دولت و قانون، در اصل، از ایجاد محدودیت آزادی تشکیل شده‌اند و آزادی بزرگ‌ترین کالای سیاسی است. من نمی‌گویم آزادی از همه‌ی کالاها مهم‌تر است: بهترین چیزها از درون سرچشمه می‌گیرند -مواردی مانند هنر، خلاقیت، عشق و تفکر. شرایط سیاسی می‌تواند به آن‌ها کمک کند یا مانعشان شود، اما در واقع آن‌ها این شرایط را تولید نمی‌‌کنند و آزادی، چه به خودی خود و چه در ارتباط با این موارد، بهترین چیزی است که شرایط سیاسی و اقتصادی می‌تواند تأمین کند. یک استدلال عجولانه ممکن است بدون در نظر گرفتن همه‌ی جوانب نتیجه بگیرد که قانون و دولت شیطانی هستند و اگر هدف ما آزادی باشد باید از بین بروند؛ اما این نتیجه، درست یا نادرست، به همین سادگی اثبات‌شدنی نیست.

احترام به آزادی دیگران در اکثر افراد انگیزه‌ای طبیعی نیست: حسادت و عشق به قدرت باعث می‌شود طبیعت عادی بشر از دخالت در زندگی دیگران لذت ببرد. اگر تمام اعمال انسان‌ها به‌صورت خارجی کنترل نشده باشد، نمی‌توانیم جهانی ایجاد کنیم که در آن همه‌ی انسان‌ها آزاد باشند. نیرومندها به ضعیف‌ها ظلم می‌کنند، اکثریت به اقلیت، یا دوستداران خشونت به مردم صلح‌پذیرتر. شاید نتوان گفت که این انگیزه‌های بد کاملاً ناشی از یک سیستم اجتماعی بد است. هرچند باید پذیرفت که سازمان رقابتی کنونی جامعه، اقدامات زیادی برای پرورش بدترین عناصر در طبیعت بشر انجام می‌دهند. عشق به قدرت انگیزه‌ای است که گرچه در مردان بسیار جاه‌طلب ذاتی است، اما عمدتاً با تجربه‌ی واقعی قدرت به‌عنوان یک قاعده شناخته می‌شود. در جهانی که هیچکس نمی‌تواند قدرت زیادی به دست آورد، میل به استبداد بسیار کمتر از آنچه در حال حاضر است خواهد بود. با وجود این، من نمی‌توانم فکر کنم که میل به قدرت کاملاً وجود نداشته باشد و کسانی که در آن‌ها این میل وجود دارد، اغلب افرادی با انرژی زیاد و ظرفیت اجرایی بالا هستند. چنین افرادی، اگر با اراده‌ی سازمان‌یافته‌ی جامعه مهار نشوند، یا می‌توانند در ایجاد استبداد موفق شوند و یا به هر ترتیب، چنان تلاش جدی‌ای می‌کنند که فقط در طی یک دوره‌ی آشفتگی طولانی‌ مدت قابل شکست است.

خرید کتاب راه پیشنهادی به سوی آزادی