عنوان کتاب، مولف، مترجم یا ناشر مورد نظر خود را برای جستجو وارد کنید.
معرفی کتاب: تئاتر و حقوق بشر
«تئاتر و حقوق بشر» عنوان کتابی است نوشته‌ی پل ری که نشر نیماژ آن را به چاپ رسانده است. تئاتر در همه‌جا هست؛ از مکان‌های تفریحی گرفته تا محیط اطراف، از آیین‌های دولتی تا تشریفات دادگاه، از تماشای مسابقه‌های ورزشی تا رزمایش جنگی. در میان همه‌ی این اشکال گوناگون، یک زنجیره‌ی تئاتریکال گسترش یافته که فرهنگ‌ها با آن، هم خود را تأیید و هم مورد پرسش قرار می‌دهند.
پل ری در کتابش مجموعه‌ای از رویدادها و روش‌های مرتبط با مسئله‌ی تئاتر و حقوق بشر را جمع‌آوری می‌کند و برای انجام دادن این کار، مخاطب را با مباحث پیچیده و متناقضی درباره‌ی نقش تئاتر امروز به چالش می‌کشد.
در کشورهایی که در حال جنگ یا در آستانه‌ی جنگی تازه‌اند، نهاد امنیتی به ناگاه برمی‌خیزد و در برابر نهاد مدنی قرار می‌گیرد. اولین اقدام تندش وضع حکومت نظامی و تعلیق احکام مرسوم و به همین ترتیب، تعلیق حقوق شهروندان است. در مورد اقدام آخر چاره‌ای جز پذیرش نیست؛ اعتراض مجاز نیست و خیانت محسوب می‌شود، زیرا ملت و امنیتش را تهدید می‌کند. در لحظه‌ی خطر، فرصتی برای سخنرانی و گفت‌وگوهای قانونی نیست.
با توجه به این تهدید، وقتی نهاد مدنی خود را در حضور نهاد امنیتی ضعیف می‌بیند و کارهای عادی دادگاه‌ها لغو می‌شود، چه چیزی از تئاتر بر جای می‌ماند؟
محاکمه‌ها همواره به‌خاطر عناصر تئاتریکالِ خود بستری حاصل‌خیز برای تئاتر فراهم کرده است: از وکیل که نماینده‌ی متهم است گرفته تا قاضی که نماینده‌ی عدالت است، از بازسازی صحنه‌ی جرم و دلایل پشت آن گرفته تا روایت حوادث، از اظهارات و بازجویی متهم تا رویارویی وی با شاهدان، از لباس‌های طراحی‌شده و مخصوص تا چکش اعلامِ موکول کردن دادگاه به جلسه‌ی بعد.
طبق تعریف، محاکمه دو گروه مخالف را دور هم جمع می‌کند تا به‌صورت کلامی در برابر یک قاضی با یکدیگر مقابله کنند. هرکدام، در حضور مردمی که می‌خواهند بشنوند و ببینند، نظر شخصی خودشان را شرح می‌دهند، از آن با سخنرانی و اظهارات مختلف دفاع می‌کنند، مدارک و شواهد ارائه می‌دهند و منتظر رأی نهایی قاضی می‌مانند که به نام عدالت و قانون، مراسم را برگزار می‌کند.
در تئاتر نیز همانند دادگاه، محاکمه در برابر مخاطب روی می‌دهد، اما تنها تفاوت این است که تئاتر دست‌کم در بنیان رأیی به سود این یا آن گروه صادر نمی‌کند. تئاتر خودش را با شرح و نمایش موضوع مورد بحث از زوایای مختلف ارضا می‌کند و زمان تنفس کافی به مخاطب می‌دهد تا دیدگاه‌ها و تصمیم‌های خود را خلق کند. تئاتر رسانه‌ای آرمانی برای مواجهه با مسائل پیچیده و نگران‌کننده و غوطه‌ور شدن در آن‌هاست. تئاتر جایی است که پرسش‌ها بدون نتیجه‌گیری یا قضاوت مطرح می‌شود. جایی است که ایده‌ها شکل می‌گیرند. تئاتر صرف‌نظر از وضعیتش و حتی اگر یک قربانی هم باشد، سخنگوی این یا آن حزب نیست، زیرا کسی یا چیزی که قربانی است در هر صورت محل مشاجره است.
کتاب پل ری، روشی درهم‌تنیده و ناهموار برای مواجهه با مسئله‌ی تئاتر و حقوق بشر به ما پیشنهاد می‌کند. او از اولین جمله‌اش ما را به سفری چالش‌برانگیز، ناسازگار و خردمندانه می‌برد. جمله‌ی پایانی‌اش ما را قادر می‌سازد تا به مقصد برسیم، اما بدون قضاوت نهایی و بدون چکش اعلامِ پایان جلسه‌ی دادگاه.
قسمتی از کتاب تئاتر و حقوق بشر:
نوربرتو بوبیو، فیلسوف سیاسی اهل ایتالیا که اعلامیه‌ی جهانی عصر حقوق را افتتاح کرد، در سال ۱۹۶۷، می‌نویسد که در این عصر، «برای اولین‌بار در تاریخ، بیشتر مردم ساکن این سیاره، آزادانه و آشکارا، به‌واسطه‌ی دولت‌هایشان نظامی از اصول و بنیان برای رفتار انسان را پذیرفته‌اند.»
به عبارت دیگر، تمام اعضای خانواده‌ی بشر اکنون می‌توانند به شکلی موجه ادعا کنند که شهروند این جهان هستند، هرچند، آن‌گونه که تاریخ نشان داده، بعید است که شهروندی جهان بتواند شکلی مشابه وابستگی ملی به خود بگیرد. شاید گاه به خاطر ماهیت تصادفی و تاریخی حتی حقوق بشر جهان‌شمول باشد. از نظر بوبیو، این اعلامیه نقطه‌ی عطفی در فرایند روبه‌جلوِ رستگاری است که سرشت آن در پاسخ به وضعیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی متغیر تغییر خواهد کرد؛ اما این امر به‌خاطر ماهیت هم دولت_ملت مدرن و هم ماهیت اعلامیه نیز هست؛ اعلامیه‌ای که بوبیو آن را به‌مثابه‌ی «چیزی بیش از یک نظام عقیدتی، اما چیزی کمتر از نظامی از هنجارهای قانونی» معرفی می‌کند. هرچند بسیاری از حقوقی که در این اعلامیه تقدیس شدند در ادامه از سوی اسناد منطقه‌ای و بین‌المللی لزوماً و قانوناً گسترش یافتند و تصویب شدند، بار مسئولیت اجرایی اغلب بر دوش تک‌تک دولت‌ها باقی مانده است. در مقابل، قدرتِ شمار اندکی از سازمان‌های حقوقی با حوزه‌ی قضایی بین‌المللی -مثل دیوان کیفری بین‌المللی- به شکلی ناامیدکننده محدود است.