معرفی کتاب: ایران و جام جهانی فوتبال

«ایران و جام جهانی فوتبال» عنوان کتابی است به قلم عباس مدرکی شهد که انتشارات روزنه‌کار آن را به چاپ رسانده است. جمله معروف «فوتبال همچون زندگی است» را بیشتر فوتبال‌دوستان شنیده و آن را درک کرده‌اند زیرا این ورزش زیبا دارای فراز و فرودهای غیرقابل پیش‌بینی و همچنین شادی‌ها و اندوه‌های خاص به خود است اما می‌توان گفت خاطرات فوتبالی علاقمندان فوتبال علاوه بر شباهت به زندگی، دیگر جزیی از زندگی شده است. در این میان پیروزی‌ها و یا شکست‌های تیم ملی جایگاه خاص خود را دارد زیرا غیر از هیجان یک دیدار ورزشی، سهمی از تلاش نمایندگان یک ملت برای نیل به یک هدف مشترک نیز بوده که خواست ملی مردم نیز محسوب می‌شود. خاطره یک دیدار مهم فوتبال با یک کشور دیگر و در رقابتی با اهمیت شاید برای یک عمر در ذهن مردم یک کشور ماندگار گردد و به همین دلیل ثبت و یادآوری رویدادهای ورزشی همواره اقدامی ضروری و الزامی است زیرا یادآور بخشی از زندگی یک یا چند نسل بوده و شاید انگیزه‌ای برای تداوم فعالیت و پیگیری برای دست‌اندرکاران و فعالان حوزه‌های مختلف ورزشی نیز باشد.

مسابقات جام جهانی فوتبال همواره یکی از مهمترین و پربیننده‌ترین رویدادهای ورزشی جهان محسوب می‌شود. در سال ۱۹۳۰ میلادی معادل با ۱۳۰۹ شمسی، اولین دوره مسابقات نوین جام جهانی فوتبال با شرکت سیزده تیم از قاره‌های اروپا و آمریکا به میزبانی کشور اروگوئه آغاز و با قهرمانی همان کشور به پایان رسید. از آن پس هر چهار سال این مسابقات با شرکت تیم‌های ملی فوتبال از کشورهای مختلف برگزار شده و تنها در سال‌های ۱۹۴۲ (۱۳۲۱ شمسی) و ۱۹۴۶ (۱۳۲۵ شمسی) به علت وقوع جنگ جهانی دوم برگزار نگردید. تعداد تیم‌های حاضر در مسابقات از دوره دوم بازی‌ها تا قبل از یازدهمین دوره در سال ۱۹۸۲ (۱۳۶۱ شمسی) ۱۶ تیم بود و به علت سهمیه محدود برای ورود تیم‌ها به مسابقات اصلی، شرایط حضور تیم‌ها به خصوص در قاره‌های آسیا و آفریقا که تنها دارای یک سهمیه بودند، به سختی فراهم می‌شد.

تیم ملی فوتبال ایران در سال ۱۳۵۷ با مربیگری حشمت مهاجرانی برای اولین بار به مسابقات جام جهانی فوتبال که در سال ۱۹۷۸ میلادی و با میزبانی کشور آرژانتین برگزار می‌شد راه یافت. ایران برای راه‌یابی به این مسابقات، کشورهای عربستان، سوریه، هنگ کنگ، کره‌جنوبی، استرالیا و کویت را پشت سر گذاشت و به عنوان تنها تیم از قاره‌های آسیا و اقیانوسیه در این دوره از جام جهانی حضور داشت. دیدار اول ایران با تیم پر قدرت هلند که نایب قهرمان دوره قبلی جام جهانی بود باعث شد تا شور و شوق بسیار زیادی بین تمامی مردم کشور به وجود آید و شکست سه بر صفر در اولین دیدار در میانِ این اشتیاق فراموش گشت. در دیدار دوم تیم ایران به یک خودباوری رسیده بود و موفق شد تیم اسکاتلند را که در آن زمان از بازیکنان و مربیان مطرحی بهره می‌برد با نتیجه تساوی یک بر یک متوقف سازد که البته با در نظر گرفتن گل به خودی آندرانیک اسکندریان، هر دو گل توسط ایرانیان در دروازه‌ها جای گرفت. ایران در دیدار آخر مقابل تیم ملی پرو قرار گرفت و با توجه به حساس بودن نتیجه برای دو تیم و عدم تجربه ایران در جام جهانی، عملکرد و نتیجه مناسبی برای تیم ایران رقم نخورد تا در اولین حضور، تیم ملی فوتبال ایران با پذیرش شکست چهار بر یک در آخرین دیدار، تنها با کسب یک امتیاز به وطن بازگردد.

کتاب حاضر نتیجه‌ی تلاشی است برای ثبت نتایج حضور تیم ملی ایران در این دوره پنجاه ساله که شامل اسامی سازندگان این خاطرات ماندگار است. افرادی که متاسفانه تعدادی از آنان در جمع ما نیستند ولی حضور و نقش آنها به عنوان مربی یا بازیکن همواره در یادها برجاست.

قسمتی از کتاب ایران و جام جهانی فوتبال:

در مرحله نهایی مقدماتی راهیابی به جام جهانی ۹۸ فرانسه، ایران با تیم‌های چین، عربستان، قطر و کویت هم‌گروه شد. تیم ملی در هر دو دیدار رفت و برگشت مقابل چین با درخشش بازیکنانی چون مهدی مهدوی‌کیا پیروز شد و حداکثر امتیازات را از این تیم گرفت. پیروزی بر قطر و تساوی با کویت در کویت باعث شده بود تا در پنج دیدار اول شرایط خوبی برای تیم ملی رقم بخورد اما همه‌چیز از سه بازی آخر شروع شد. در صورت کسب چهار امتیاز از سه بازی صعود قطعی می‌شد اما در تهران، ایران نتوانست سه امتیاز حساس با کویت را بدست آورد و در عربستان در عین ناباوری و در یک بازی تلخ با اخراج محمد خاکپور با یک گل مغلوب عربستان شد. تیم ملی در بازی آخر با قطر نیز با یک بازی عصبی و ناهماهنگ، اخراج باقری و دریافت دو گل از قطر به رتبه دوم رسید تا در پلی‌‌آف برابر ژاپن قرار بگیرد. تیمی که در ابتدا بسیار پر امید ظاهر شده بود حالا می‌بایست در مالزی و با سرمربی جدید در جستجوی آخرین شانس‌ها باشد. دیدار حساس پلی‌آف اول، در وقت‌های اضافه به نفع ژاپن تمام شد، از آن بازی گل‌به‌خودی استاد اسدی که البته قبل از آن آفساید اعلام شده بود در ذهن‌ها باقی مانده است، بازی سختی که عابدزاده را مصدوم‌تر از قبل کرد. در پلی‌آف دوم، تیم ملی ایران در دو دیدار رفت و برگشت مقابل تیم قاره اقیانوسیه یعنی استرالیا قرار گرفت تا بتواند به عنوان سی و دومین تیم به جام جهانی راه یابد. دیدار رفت در استادیوم آزادی با گل خداداد عزیزی در پاسخ به گل هری کیول با تساوی پایان یافت اما در دیدار برگشت که در هشتم آذرماه ۱۳۷۶ در ورزشگاه کریکت ملبورن برگزار شد، مسابقه از یک دیدار عادی فوتبال بسیار متفاوت شده بود.

تیم قدرتمند استرالیا که از بازیکنان شاغل در لیگ انگلیس نیز بهره می‌برد با مربیگری تری ونبلز، جشن پیروزی را از قبل دیدار آغاز کرده بود. جو ورزشگاه با حضور بیش از هشتاد هزار نفر، به حدی به ضرر ایران بود که بازیکنان به گفته خودشان در نیمه اول در شرایط مسابقه قرار نگرفته بودند و اگر درخشش بی‌نظیر احمدرضا عابدزاده در درون دروازه ایران و همچنین مهار توپ پاشازاده بر روی خط دروازه نبود سهم ایران از گل خورده می‌توانست بسیار بیشتر از یک گلی باشد که باز هم توسط هری کیول به ثمر رسید. در اوایل نیمه دوم نیز فشار استرالیا ادامه یافت تا در دقیقه ۴۸ گل دوم نیز در دروازه ایران جای گیرد، اما ورود تماشاگر استرالیایی به زمین و پاره شدن تور دروازه ایران، فرصتی به بازیکنان ایران داد تا روحیه و تمرکز خود را بازیابند و پس از چند حمله و بازی هماهنگ در عرض پنج دقیقه‌ی سرنوشت‌ساز دو گل را در دقایق ۷۵ و ۷۹ توسط کریم باقری و خداداد عزیزی جبران کنند و همه چیز به نفع ایران تغییر یابد. تلاش‌های استرالیا حتی با درنظرگرفتنِ هشت دقیقه وقت اضافی به نتیجه نرسید و ایران توانست به لطف قانونِ گل زده بیشتر در خانه حریف، مارک بوسنیچ دروازه‌بان استرالیا و یارانش را از راه‌یابی به جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه محروم سازد.

خرید کتاب ایران و جام جهانی فوتبال