سفرهای صفر و یکی در ایران زیبا؛ میدان مشق (باغ ملی)

برگ‌های تاریخ زمان فتحعلی شاه قاجار را نشان می‌دهند، هنگامی‌که تصمیم گرفته شد در تهران و برای تمرین رزمی قُشون، میدانی ساخته شود. همچنین سربازخانه‌ای در میانه‌ی میدان ساخته شد و کل این بنا میدان مشق نام گرفت. نامی که البته از عبارت فرانسوی «مارش» الهام گرفته شده و در شکل بومی‌شده‌ی خود به میدان مشق تبدیل شده است. میدان مشق در زمانه‌ی شاهیِ ناصرالدین‌شاه قاجار بسیار توسعه‌ یافت. سال ۱۲۷۸ بود که محمدحسین خان سپهسالار شکل مربعی به میدان مشق بخشید و دیواری با طاق‌های آجری به این بنا اضافه شد. دروازه‌ای با درِ دو لنگه و دو عدد طاق‌نما در دو سوی این دروازه نصب شد و از آنجا بود که گاه ناصرالدین شاه، از بالای بلندی، مشق نظامیان را نظاره می‌کرد. دوران پس از کودتای اسفند ۱۲۹۹، تمرین‌ها و آموزش‌های نظامی به خارج از تهران منتقل شد و باعث شد تا میدان مشق در سکوت فرو رود. دیگر مارشی نواخته نمی‌شد و این میدان عملاً بی‌استفاده مانده بود. همزمان با اجرایی شدن طرح «باغ همگانی»، که امروزه «پارک» می‌نامیمش، نامِ میدان مشق به «باغ ملی» تغییر کرد و به‌مرور، ساختمان‌هایی نیز در این منطقه ساخته شد. از ساختمان‌های تاریخی که در مجاورت باغ ملی قرار دارند می‌توان به کاخ شهربانی کل کشور، باشگاه افسران وزارت جنگ، عمارت قزاق‌خانه، اداره‌ی پست، کتابخانه و موزه‌ی ملی ملک و بنای نخستین شرکت ملی نفت اشاره کرد. سَردرِ ناصری واقع در ضلع جنوب شرقی میدان است. سازه‌ای که در بازه‌ی زمانی ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۴ به‌دست حسین علی‌بیک تهرانی نوسازی و مرمت شد. اما سردر باغ ملی در دوره‌ی رضاشاه ساخته شد. جعفرخان، معمار کاشانی، طراح آن بود که در اجرا، معماران زبده‌ی دیگری نیز او را یاری کردند و استاد اسماعیلی سفت‌کاریِ نهایی را به پایان رساند. ستون‌های سردر باغ ملی را نیز کریم منیژه ساخت و  استاد خاک‌نگار مقدم کاشی‌های آن را ساخت. مجموعه‌ی باغ ملی از نظر سبک معماری، تلفیق معماری ایرانی و اروپایی است. در سردر آن، هم کاشی، که نماد روح معماری ایرانی است، خودنمایی می‌کند و هم کلاه‌فرنگی. قدم زدن در باغ ملی، با آن سکوت دلنشین خود، گویی دعوتی است به آرامش از میان فراز و نشیب‌های زیادی که این مجموعه در بزنگاه‌های متعدد تاریخی از سر گذرانده است.