تاریخ علم برای نوجوانان/ بررسی تاریخ علم در جهان و تمدن‌های گوناگون
کتاب تاریخ علم برای نوجوانان به ترجمه و تالیف حسن سالاری به همت انتشارات محراب قلم به کتابفروشی‌ها عرضه شده است. از آن هنگام که انسان‌های نخستین با نگاه ژرف‌تری به جهان پیرامون خود نگاه کردند، علم آغاز شد.
هنگامی که یافته‌های علمی آن‌ها افزایش یافت، نخستین تمدن‌های جهان پدید آمدند. دانشی را که مردم بین‌النهرین بر لوح‌های گلی، مردم مصر باستان بر پاپیروس و ایرانیان باستان بر پوست جانوران ماندگار کرده بودند، یونانی‌های باستان به ارث بردند و به آن سامان دادند.
علم در روم باستان جایگاه ارزشمندی یافت و در سده‌های میانه و در دوره‌ی آشوب اروپا، روزگار خوشی نداشت. به ناچار، میراث علم یونان به شرق هم که از آن‌جا سرچشمه گرفته بود، بازگشت.
در ایران دوره‌ی ساسانی، نسیم تازه‌ای از علم وزیدن گرفت و دانشگاه گندی شاپور پناهگاه دانش پژوهان شد. سپس همه‌ی این دستاوردها به دست مسلمانان رسید و گسترش یافت. دانش و فناوری از راه مسلمانان به اروپا رسید و نوآوری‌های بزرگی را باعث شد و سرانجام به پیدایش علوم امروزی انجامید.
تاریخ علم برای نوجوانان سیری است در سرگذشت پرفراز و نشیب علم و نقش هر یک از تمدن‌های کهن در پیشرفت علم. این کتاب در یک جلد و در سرفصل‌های گوناگون علم را در تمدن‌هایی چون ایران باستان، یونان باستان، چین باستان، روم باستان، مصر باستان و بین‌النهرین بررسی می‌کند.
در بخشی از این کتاب پیرامون علم در ایران باستان می‌خوانیم:
سرزمین ایران در جنوب غربی قاره‌ی آسیا و در فلات ایران قرار دارد. این فلات چند رشاه کوه بلند را در خود جای داده است که در دامنه‌های آن‌ها دشت‌ها و جلگه‌های باروری وجود دارد. این دشت‌ها و جلگه‌ها دست کم از ۱۰۰ هزار سال پیش جولانگاه انسان‌های دوره‌ی پارینه سنگی برای شکار جانوران و گردآوری مواد خوراکی گیاهان بودند.
از حدود ۱۲ هزار تا ۱۰ هزار سال پیش، مردم دوره‌ی نوسنگی به یک جانشینی در بخش‌هایی از ایران به ویژه دامنه‌های زاگرس روی آوردند. آن‌ها ارام آرام توانستند برخی از جانوران مانند گوسفند و بز را اهلی کنند و به پرورش گیاهانی مانند گندم و جو بپردازند.
از حدود ۱۰ هزار تا ۸ هزار سال پیش، نخستین روستاها در غرب و سپس بخش‌های مرکزی ایران برپا شدند. مردم این دوره خانه‌هایی از خشت‌های گلی می‌ساختند و گاه سطح دیوارها را با کاه‌گل می‌پوشاندند که کهن‌ترین ماده‌ی ترکیبی (کامپوزیت) ساخت انسان به شمار می‌آید.
می‌دانیم که مردم ایران از حدود ۸ هزار سال پیش در ساختن سفالِ دستی پیشرفت چشمگیری پیدا کردند و با محلول گل اُخرا یر سطح کاسه‌ها و جام‌های خود نقش می‌زدند.
اما به کار گرفتن چرخ سفالگری که از حدود ۶ هزار سال پیش آغاز شد، دگرگونی بزرگی در ساخت سفال بود و خواهان بسیار در سرزمین‌های دیگر پیدا کرد. نمونه‌هایی از سفال منقوش ایران با دیرینگی ۵ هزار سال در میان رودان به دست آمده است.
یافته‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهند که مردم ایران از حدود ۸ هزار سال پیش با چکش‌کاری رگه‌های طبیعی مس توانستند برخی ابزارهای مسی به ویژه زیورهای مسی بسازند. آن‌ها هنوز از فناوری ذوب سنگ مس بی بهره بودند تا این که نزدیک ۷ هزار سال پیش، مردمانی در تلِ ابلیس (در کرمان) برای نخستین بار در جهان به ذوب سنگ مس و ریخته‌گری فلز مس پرداختند.
مردم ایران از حدود ۵ هزار سال پیش از درآمیختن مس و قلع، ماده‌ی سخت‌تری به نام مفرغ (بُرنز) به دست آوردند که نخستین آلیاژ به شمار می‌آید.
از آن‌جا که در سرزمین‌های پیرامون ایران سنگ معدن مس و به ویژه قلع به فراوانی یافت نمی‌شد، مردمان آن سرزمین‌ها برای به دست آوردن این مواد با مردم ایران داد و ستد داشتند و گاه به جنگ می‌پرداختند.
ظروف سنگی که در جیرفت ساخته می‌شد نیز از ایران به سرزمین‌های پیرامون بُرده می‌شد. سرانجام، پیشرفت صنعت در کنار گسترش کشاورزی به پدید آمدن نخستین شهرها در حدود ۵ هزار سال پیش انجامید که شوش (در خوزستان)، سِیَلک (در کاشان)، شهر سوخته در سیستان و جیرفت در کرمان از آن جمله‌اند.
یکی دیگر از فراورده‌های مردم ایران، اسب راهوار بود که در میان‌رودان خواهان بسیار داشت. مردم میان‌رودان که نخستین بار در روزگار فرمانروایی کاسی‌ها بر بابل با این جانور آشنا شدند، آن را "خر کوهی" می‌نامیدند. پس از فروپاشی فرمانروای کاسی، آشوریان فرمانروایی بزرگی در میان‌رودان و سرزمین‌های پیرامون آن برپا کردند. آن‌ها نیز برای به دست آوردن اسب و مواد فلزی به سرزمین ایران یورش می‌آورند!
تاریخ علم برای نوجوانان در ۳۹۲ صفحه مصور وزیری با جلد سخت و قیمت ۴۵ هزار تومان چاپ و در کتابفروشی‌ها موجود است.
کتاب تاریخ علم برای نوجوانان به ترجمه و تالیف حسن سالاری به همت انتشارات محراب قلم به کتابفروشی‌ها عرضه شده است. از آن هنگام که انسان‌های نخستین با نگاه ژرف‌تری به جهان پیرامون خود نگاه کردند، علم آغاز شد.
هنگامی که یافته‌های علمی آن‌ها افزایش یافت، نخستین تمدن‌های جهان پدید آمدند. دانشی را که مردم بین‌النهرین بر لوح‌های گلی، مردم مصر باستان بر پاپیروس و ایرانیان باستان بر پوست جانوران ماندگار کرده بودند، یونانی‌های باستان به ارث بردند و به آن سامان دادند.
