عنوان کتاب، مولف، مترجم یا ناشر مورد نظر خود را برای جستجو وارد کنید.
باشگاه جوایز: تاریخچه جوایز نوبل ادبیات
آلفرد نوبل در سال ۱۹۰۱ جایزهای ادبی را بنیانگذاری کرد که امروزه یکی از مهمترین جوایز ادبی است و به دست آوردن آن زندگی نویسنده و پروندۀ کاری او را دگرگون میکند. گرایشات فکری آرمانخواهانه وجه ممیز و مشخص نویسندگان برندۀ جایزۀ نوبل ادبی است. این نکته را شاید بتوان ماحصل مانیفست آلفرد نوبل دانست که معتقد بود این آرمانگرایی در ادبیات است که سبب خلق فضاهایی نو و بدیع خواهد شد. نوبل ادبیات، اساساً به مجموعه کارهای یک نویسنده تعلق میگیرد. البته در بیانیۀ نوبل، از اثر شاخصی که براساس آن نوبل ادبیات اهدا شده است، نام برده میشود..
در طول سالهای برگزاری مراسم نوبل ادبی، رخدادهای جالبی هم بهوقوع پیوسته است: دو نفر از نویسندگانی که آکادمی نوبل، آنها را برندۀ جایزه اعلام کرده، تاکنون از پذیرش این جایزه خودداری کردهاند: بوریس پاسترناک، نویسندۀ روس و خالق رمان دکتر ژیواگو، که مقامات شوروی در سال ۱۹۵۸ چنان این نویسنده را تحت فشار گذاشتند که وی از سفر به سوئد و دریافت جایزۀ نوبل خودداری کرد، و ژان پل سارتر که آکادمی در سال ۱۹۶۴ او را برنده اعلام کرد، اما سارتر با اعلام اینکه به هیچ جایزۀ رسمی اعتقاد ندارد، جایزۀ خود را نگرفت. آلفرد نوبل در وصیتنامهاش، برای تمامی نویسندگان، با هر ملیتی، حقی برابر قائل شد؛ اما بررسی تاریخچۀ نوبل ادبی نشان میدهد که کفۀ ترازو به نفع نویسندگان اروپایی کاملاً سنگینی میکند. فقط ۲۸ نویسنده از برندگان نوبل ادبی، غیر اروپایی بودهاند.
تاکنون مردان درمقایسه با زنان، سهم بیشتری در دریافت این جایزه داشتهاند. سال ۱۹۰۹ برای نخستینبار زنی به نام سلما لاگرلوف سوئدی، موفق شد جایزۀ نوبل ادبی را از آن خود کند، اما ۱۷ سال طول کشید تا بار دیگر یک نویسندۀ زن این جایزه را در دستان خود ببیند و او گراتزیا دلدادا از ایتالیا بود که در سال ۱۹۲۶، این جایزه را از آن خود کند. اما شگفتانگیز است که جوانترین و پیرترین برندگان نوبل ادبی، نویسندگان انگلیسیاند: ویلیام کیپلینگ که در ۴۲ سالگی توانست نوبل را از آن خود کند جوانترین نویسنده و دوریس لسینگ که در ۸۸ سالگی و در سال ۲۰۰۷ نامش به عنوان برندۀ نوبل ادبی بر سر زبانها افتاد، پیرترین نویسندۀ برندۀ جایزۀ آکادمی نوبل هستند.
اما فرانسه تا سال ۲۰۱۹، ۱۶ بار و ایالات متحده امریکا و بریتانیا بهترتیب ۱۲ و ۱۱ بار این جایزه را به خانه برده و تاکنون پر افتخارترین کشورهای دریافتکنندۀ نوبل ادبی بودهاند. شایان ذکر است که دفتر آکادمی نوبل در سوئد است. جدول برندگان نوبل ادبی به همراه ملیت آنها:
سال | نام | کشور | زبان(ها) | |
۱۹۰۱ | سولی پرودوم |
|
فرانسه | |
۱۹۰۲ | تئودور مومسن |
|
آلمانی | |
۱۹۰۳ | بیورنستیرن بیورنسون |
|
نروژی | |
۱۹۰۴ | فردریک میسترال |
|
اکیتنی | |
خوزه اچهخارای ای ایزاگیره |
|
اسپانیایی | ||
۱۹۰۵ | هنریک سینکیهویچ |
|
لهستانی | |
۱۹۰۶ | جوسوئه کاردوچی |
|
ایتالیایی | |
۱۹۰۷ | رودیارد کیپلینگ |
|
انگلیسی | |
۱۹۰۸ | رودولف کریستف یوکن |
|
آلمانی | |
۱۹۰۹ | سلما لاگرلوف |
|
سوئدی | |
۱۹۱۰ | پال هیزه |
|
آلمانی | |
۱۹۱۱ | موریس مترلینک |
|
فرانسه | |
۱۹۱۲ | گرهارد هاپتمان |
|
آلمانی | |
۱۹۱۳ | رابیندرانات تاگور |
|
بنگالی | |
۱۹۱۵ | رومن رولان |
|
فرانسه | |
۱۹۱۶ | ورنر فون هایدنشتام |
|
سوئدی | |
۱۹۱۷ | کارل آدولف گیلروپ |
|
دانمارکی | |
هنریک پونتوپیدان |
|
دانمارکی | ||
۱۹۱۸ | کسی موفق به دریافت جایزه نگردید | |||
۱۹۱۹ | کارل اشپیتلر |
|
آلمانی | |
۱۹۲۰ | کنوت هامسون |
|
نروژی | |
۱۹۲۱ | آناتول فرانس |
|
فرانسه | |
۱۹۲۲ | خاسینتو بناونته |
|
اسپانیایی | |
۱۹۲۳ | ویلیام باتلر ییتس |
|
انگلیسی | |
۱۹۲۴ | ولادیسلاو ریمونت |
|
لهستانی | |
۱۹۲۵ | جورج برنارد شاو |
|
انگلیسی | |
۱۹۲۶ | گراتزیا دلدا |
|
ایتالیایی | |
۱۹۲۷ | هانری برگسون |
|
فرانسه | |
۱۹۲۸ | زیگرید اوندست |
|
نروژی | |
۱۹۲۹ | توماس مان |
|
آلمانی | |
۱۹۳۰ | سینکلر لوئیس |
|
انگلیسی | |
۱۹۳۱ | اریک آکسل کارلفلدت |
|
آلمانی | |
۱۹۳۲ | جان گلسورتی |
|
انگلیسی | |
۱۹۳۳ | ایوان بونین |
|
روسی | |
۱۹۳۴ | لویجی پیراندلو |
|
ایتالیایی | |
۱۹۳۶ | یوجین اونیل |
|
انگلیسی | |
۱۹۳۷ | روژه مارتن دو گار |
|
فرانسه | |
۱۹۳۸ | پرل باک |
|
انگلیسی | |
۱۹۳۹ | فرانس امیل سیلانپا |
|
فنلاندی | |
۱۹۴۴ | یوهانس ویلهلم ینسن |
|
دانمارکی | |
۱۹۴۵ | گابریلا میسترال |
|
اسپانیایی | |
۱۹۴۶ | هرمان هسه |
|
آلمانی | |
۱۹۴۷ | آندره ژید |
|
فرانسه | |
۱۹۴۸ | تیاس الیوت |
|
انگلیسی | |
|
||||
۱۹۴۹ | ویلیام فاکنر |
|
انگلیسی | |
۱۹۵۰ | برتراند راسل |
|
انگلیسی | |
۱۹۵۱ | پار لاگرکویست |
|
سوئدی | |
۱۹۵۲ | فرانسوا موریاک |
|
فرانسه | |
۱۹۵۳ | سر وینستون چرچیل |
|
انگلیسی | |
۱۹۵۴ | ارنست همینگوی |
|
انگلیسی | |
۱۹۵۵ | هالدور لاکسنس |
|
ایسلندی | |
۱۹۵۶ | خوان رامون خیمهنز |
|
اسپانیایی | |
۱۹۵۷ | آلبر کامو |
|
فرانسه | |
۱۹۵۸ | بوریس پاسترناک (جایزه را نپذیرفت) |
|
روسی | |
۱۹۵۹ | سالواتوره کازیمودو |
|
ایتالیایی | |
۱۹۶۰ | سن ژون پرس |
|
فرانسه | |
۱۹۶۱ | ایوو آندریچ |
|
صربو کرواتی | |
۱۹۶۲ | جان اشتاینبک |
|
انگلیسی | |
۱۹۶۳ | گیورگوس سفریس |
|
یونانی | |
۱۹۶۴ | ژان پل سارتر (جایزه را نپذیرفت) |
|
فرانسه | |
۱۹۶۵ | میخائیل شولوخوف |
|
روسی | |
۱۹۶۶ | شموئل یوسف آگنون | عبری | ||
نلی زاکس |
|
آلمانی | ||
|
||||
۱۹۶۷ | میگل آنخل آستوریاس |
|
اسپانیایی | |
۱۹۶۸ | یاسوناری کاواباتا |
|
ژاپنی | |
۱۹۶۹ | ساموئل بکت |
|
فرانسه/انگلیسی | |
۱۹۷۰ | آلکساندر سولژهنیتسین |
|
روسی | |
۱۹۷۱ | پابلو نرودا |
|
اسپانیایی | |
۱۹۷۲ | هاینریش بل |
|
آلمانی | |
۱۹۷۳ | پاتریک وایت |
|
انگلیسی | |
۱۹۷۴ | ایویند جانسون |
|
سوئدی | |
هاری مارتینسون |
|
سوئدی | ||
۱۹۷۵ | یوجنیو مونتاله |
|
ایتالیایی | |
۱۹۷۶ | سال بلو |
|
انگلیسی | |
|
||||
۱۹۷۷ | ویسنته آلهایخاندره |
|
اسپانیایی | |
۱۹۷۸ | ایساک باشویس زینگر |
|
ییدیش | |
|
||||
۱۹۷۹ | اودیسیاس الیتیس |
|
یونانی | |
۱۹۸۰ | چسواو میوُش |
|
لهستانی | |
|
||||
۱۹۸۱ | الیاس کانتی |
|
آلمانی | |
۱۹۸۲ | گابریل گارسیا مارکز |
|
اسپانیایی | |
۱۹۸۳ | ویلیام گلدینگ |
|
انگلیسی | |
۱۹۸۴ | یاروسلاو زایفرت |
|
چک | |
۱۹۸۵ | کلود سیمون |
|
فرانسه | |
۱۹۸۶ | آکینوانده اولووله سوینکا |
|
انگلیسی | |
۱۹۸۷ | جوزف برودسکی |
|
روسی/انگلیسی | |
|
||||
۱۹۸۸ | نجیب محفوظ |
|
عربی | |
۱۹۸۹ | کامیلو خوزه سلا |
|
اسپانیایی | |
۱۹۹۰ | اکتاویو پاز |
|
اسپانیایی | |
۱۹۹۱ | نادین گوردیمر |
|
انگلیسی | |
۱۹۹۲ | درک والکوت |
|
انگلیسی | |
۱۹۹۳ | تونی موریسون |
|
انگلیسی | |
۱۹۹۴ | کنزابورو اوئه |
|
ژاپنی | |
۱۹۹۵ | شیموس هینی |
|
انگلیسی | |
۱۹۹۶ | ویسلاوا شیمبورسکا |
|
لهستانی | |
۱۹۹۷ | داریو فو |
|
ایتالیایی | |
۱۹۹۸ | ژوزه ساراماگو |
|
پرتغالی | |
۱۹۹۹ | گونتر گراس |
|
آلمانی | |
۲۰۰۰ | گائو تسینگجیان |
|
چینی | |
|
||||
۲۰۰۱ | وی. اس. نایپل |
|
انگلیسی | |
|
||||
۲۰۰۲ | ایمره کرتس |
|
مجاری | |
۲۰۰۳ | جان مکسول کوئتزه |
|
انگلیسی | |
۲۰۰۴ | الفریده یلینک |
|
آلمانی | |
۲۰۰۵ | هارولد پینتر |
|
انگلیسی | |
۲۰۰۶ | اورهان پاموک |
|
ترکی استانبولی | |
۲۰۰۷ | دوریس لسینگ |
|
انگلیسی | |
۲۰۰۸ | ژان-ماری گوستاو لو کلزیو |
|
فرانسه | |
۲۰۰۹ | هرتا مولر |
|
آلمانی | |
|
||||
۲۰۱۰ | ماریو بارگاس یوسا |
|
اسپانیایی | |
۲۰۱۱ | توماس ترانسترومر |
|
سوئدی | |
۲۰۱۲ | مو یان |
|
چینی | |
۲۰۱۳ | آلیس مونرو |
|
انگلیسی | |
۲۰۱۴ | پاتریک مودیانو |
|
فرانسه | |
۲۰۱۵ | سوتلانا الکسیویچ |
|
روسی | |
۲۰۱۶ | باب دیلن |
|
انگلیسی | |
۲۰۱۷ | کازو ایشی گورو |
|
انگلیسی | |
|
||||
۲۰۱۸ | اولگا توکارچوک |
|
لهستانی | |
۲۰۱۹ | پتر هاندکه |
|
آلمانی |
۲۰۲۰: لوئیز گلیک آمریکا زبان انگلیسی
2021: عبدالرزاق گورنه تانزانیا زبان انگلیسی
2022: آنی آرنو فرانسه زبان فرانسوی
2023: یون فوسه نروژ زبان نروژی