۲۱ تیر، روز بدون پلاستیک/ طرح مانایی سه ساله شد

کیسه‌های پلاستیکی، بافت‌های مصنوعی که پس از اختراع پلاستیک به دست الکساندر پارکس در سال ۱۸۵۶، مهمان ناخوانده‌ی جوامع بشری شدند، عوارض حاد و جبران‌ناپذیری برای زیست‌بوم و طبیعت ما دارند. بر اساس آمارهای ارائه‌شده، ایران جزء ده کشور مصرف‌کننده پلاستیک در سطح جهانی است، همچنین مصرف پلاستیک در کشور ما سه برابر مصرف جهانی است. در نتیجه‌ی این آمارها، زنگ هشدار برای سلامت مردم کشورمان و همچنین چرخه طبیعت به صدا درآمده است و جامعه به ارائه‌ی راهکارهایی فرهنگی برای مقابله‌ با این حجم استفاده از پلاستیک نیازمند است. مؤسسه گسترش فرهنگ و مطالعات در ادامه‌ی مسیر فعالیت‌های فرهنگی خود و در راستای فرهنگ‌سازی، به منظور دوری هرچه بیشتر مردم کشورمان از کیسه‌های پلاستیکی و همچنین اصلاح رفتار یک‌بار مصرف، از سه سال پیش و با همیاری گروه مانیز، سنگ‌بنای طرحی را پایه‌گذاری کرده که امروزه پس از گذشت سه سال، بسیاری از کتابفروشی‌ها و مراکز فرهنگی به آن پیوسته‌اند. در طرح مانایی، هدف جایگزین کردن کیف‌های پارچه‌ای از جنس پنبه با کیسه‌های نایلونی است که معمولاً در خریدهای روزمره هموطنانمان استفاده می‌شوند. مزیت اصلی این کیف‌های پارچه‌ای این است که زیانی برای طبیعت ندارند و بارها می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. این کیف‌های پارچه‌ای را می‌توانید با هزینه‌ای اندک، از کتابفروشی‌ها و مراکز فرهنگیِ عضو طرح تهیه کرد. کیف‌های پارچه‌ای طرح مانایی در کارگاه‌های مانیز و با کوشش و یاری بیش از هفتاد زن سرپرست خانواده تولید می‌شود. در طرح مانایی، کتابفروشی‌ها و مراکز فرهنگی‌ای همچون کتاب پنجره، کتابفروشی جمعه، نمایشگاه کتاب کودک،‌ کتابفروشی لارستان، انتشارات فارابی، دهکده کتاب بازی و اندیشه، فروشگاه نشر بیدگل،‌ کتاب افق، انتشارات گوتنبرگ، کتابفروشی جیحون، کتابسرای تندیس، نشر ثالث، کتابفروشی فانوس و... مشارکت فعالانه دارند. گفتنی است که در برخی کشورها، محدودیت‌های برنامه‌ریزی‌شده‌ای برای مصرف کیسه‌های پلاستیکی وضع شده و حتی در برخی کشورها نیز استفاده از این کیسه‌ها ممنوع است! مثلاً در بنگلادش و از سال ۲۰۰۲، استفاده از کیسه‌های پلاستیکی ممنوع است. این تصمیم زمانی گرفته شد که بر اساس تحقیقات، مشخص شد در جریان سیل ویرانگر سال ۱۹۸۸ میلادی، همین کیسه‌های پلاستیکی با مسدود کردن راه فاضلاب‌ها،‌ سبب به وجود آمدن خسارت‌های وحشتناکی شدند. در کشور بوتان، و از سال ۲۰۰۷ میلادی، فروش کیسه‌های پلاستیکی ممنوع شد، از همین سال دولت هنگ‌کنگ تصمیم گرفت برای فروشندگان این کیسه‌ها، مالیات بر آلودگی محیط‌زیست وضع کند. همچنین روستایی در انگلیس به نام مادبوری، لقبِ نخستین شهر اروپاییِ عاری از کیسه‌های پلاستیکی را از آن خود کرده است. در این روستا به جای کیسه‌های پلاستیکی، ‌کیسه‌های چندبار مصرف و تجزیه‌پذیر استفاده می‌شود. در ایرلند، دولت روی این کیسه‌های پلاستیکی مالیات وضع کرده و این امر نقش پررنگی در کاهش استفاده از آن‌ها داشته است. همچنین در بسیاری از کشورها نیز برای استفاده از کیسه‌های پلاستیکی مالیات وضع شده است. سه سال از نقطه‌ی آغازین طرح مانایی می‌گذرد. طرحی که قطع به یقین تأثیرات مثبت آن برای همگان و محیط‌زیست انکارناپذیر است و با فرهنگ‌سازیِ هرچه بیشتر و استفاده از کیف‌های پارچه‌ای به جای کیسه‌های پلاستیکی، نتایج آن هر روز ماناتر ‌می‌شود.