ژانر وحشت/ لذت ترس در سینما

کتاب ژانر وحشت نوشته بریجید چری به همت نشر بیدگل به چاپ رسیده است. دهه‌ها می‌شود که ژانرِ وحشت بینندگانش را زهره‌ترک یا میخکوب می‌کند، اما اقبال عموم به آن، به‌ندرت صدایی موافق بین منتقدان فیلم و نهادهای اخلاق‌گرای حاکم برانگیخته است. سخت بتوان ژانری دیگر در طول تاریخ سینما یافت که همچون وحشت، پاسخگو به بزنگاه‌های تاریخی و اضطراباتِ اجتماعی زمانه‌اش بوده و بااین‌حال محکوم به حاشیه مانده باشد. همین است که تماشاگران و فیلمسازانِ این ژانر را همواره، با چوبِ سطحی‌نگری و بی‌سلیقگی در هنر، به صندوق‌خانه‌ سینما رانده‌اند. کتاب ژانر وحشت، در تلاش در تبیینِ مشخصه‌های بارز و علت‌یابی پایاییِ ژانر و سازوکار لذت تماشاگران از آن، به کاوش در سیر تحولِ فیلم‌های این ژانر و چگونگیِ کارکردِ آن و تکنیک‌هایش در برانگیختنِ رعب، وحشت و انزجار در بیننده می‌پردازد و در ادامه، ژانرِ منظور را با مد نظر گرفتنِ گستره‌ای پر دامنه از رویکردهای نظری و در بسترِ نظریه‌های اندیشمندانی همچون فروید، لاکان، کریستوا و بسیاری دیگر بررسی می‌کند. سپس با مطالعه‌ دیدن و دیده‌شدن در سینمای وحشت، در بازنماییِ اجتماعی فرهنگیِ گروه‌های هویتیِ مختلف در فیلم‌های این ژانر تعمق می‌کند. در این سیروسفر، آثار سینماگران صاحب سبکی همچون هیچکاک، کراننبرگ، رومرو و دیگر اساتید نوآورِ این ژانر، به علاوه‌ فیلم‌هایی ماندگار همچون سوسپیریا، کَندی مَن، پروژه‌ جادوگر بلر، اَره و بسیاری دیگر مورد تحقیق قرار می‌گیرد.

قسمتی از کتاب ژانر وحشت:

دیوید کراننبرگ اغلب به هنگام صحبت از فیلم‌های ترسناک، چه فیلم‌های خودش، چه مال دیگران، بحث کاوش در ضمیر ناخودآگاه را به میان کشیده است. در بحث پیرامون طبیعت وحشت، در جشنواره‌ جشنواره‌های تورنتو، در ۱۹۸۳، درباره‌ یکی از فیلم‌های محبوبش می‌نویسد: «برای من تصاویر جانور مرداب سیاه همیشه کامل بوده‌اند، چرا که مرداب سیاه تالاب تاریک ناخودآگاه است و البته که باید جانورانی نیز در آن باشند. ماجرا اینجا شیرجه زدن به عمق مرداب است تا ببینی آن پایین چه می‌گذرد، تا با جانورهای آن پایین حال و احوال کنی.» درحالی‌که این نقل قول نشان می‌دهد بهره‌برداریِ فیلمسازان ژانر وحشت از مفاهیم مربوط به ناخودآگاه ممکن است از سر آگاهی قبلی، هشیارانه و آشکار باشد، بر اینکه نیز دلالت دارد که این فیلمسازان در خلق هیولاها و تصاویر هیولایی‌ای که در فیلم‌هایشان می‌آفرینند تکیه بر همین مفاهیم دارند. در بحث در خصوص استحاله‌های هیولاییِ شخصیت‌های ویدئودروم و مگس، کراننبرگ ناخودآگاه جمعی ما را مردابی سیاه می‌داند که هیولای آن می‌خواهد بیرون بیاید. این نقل قول، پیش از هر چیز، نشان می‌دهد فیلم‌های ترسناک ممکن است عناصری را به کار گیرند که بر ایده‌ای فرویدی راجع به محتوای سرکوب‌شده‌ ذهن متکی‌اند؛ و در واقع، همین‌طور است. «هیولاهایی برخاسته از نهاد» اصطلاحی است که به‌کرات به موجودات فیلم‌های ترسناک و فانتزی مثل هاید در دکتر جکیل و آقای هاید یا موجود نامرئی در سیاره‌ ممنوعه، اطلاق می‌شود. ژانر وحشت را شاهین رحمانی ترجمه کرده و کتاب حاضر در ۲۷۸ صفحه رقعی با جلد نرم و قیمت ۴۲ هزار تومان چاپ و روانه کتابفروشی‌ها شده است.