چگونه با مشکلات رفتاری کودکم برخورد کنم؟/ پاسخ روان‌شناس به پرسش‌های رایج

کتاب «چگونه با مشکلات رفتاری کودکم برخورد کنم؟!»، نوشته‌ی مشترک محمدرضا دژکام و‌ زهره موسوی، به همت نشر دنیس به چاپ رسیده است. دنیای کودکان همیشه سرشار از پرسش‌های فراوانی بوده، هست و نیز خواهد بود! آنچه در این بین بسیار مهم و حیاتی است، یافتن پاسخ‌های درست به این پرسش‌هاست. در دنیای مدرن امروز، به دلیل شرایط زندگی خانواده‌ها و ماشینی بودن همه‌ی کارکردهای انسان‌ها، گاهی پدر و مادر امروزی از تربیت و پرورش صحیح کودک خود غافل می‌شوند یا اینکه اطلاعات علمی کافی را دراین‌باره‌ ندارند! چه‌‌بسا والدینی که به‌هیچ‌وجه به دنبال کسب دانش و آگاهی درباره‌ی رفتارهای کودکانشان نیستند و همین امر باعث بروز برخی اختلال‌های رفتاری یا روانی در کودک آنان می‌شود و اگر از این مهم غفلت شود، شاهد رفتارهای مخرب و پیشامدهای نگران‌کننده‌ خواهیم بود! نویسندگان این کتاب معتقدند: «آنچه باعث شده تا نویسندگان این اثر، تصمیم بگیرند تا کتابی درباره‌ی مشکلات رفتاری و روانی کودکان بنویسند، تجربه‌ی سالیان سال، کار با والدین و مشاوره‌های فردی و گروهی با آنان و نیز درخواست پدران و مادران عزیز و گرامی سرزمین مادری بوده که در نهایت، ما را بر آن داشت تا تجربیات علمی و عملی خود را در حوزه‌های کودک و رویارویی با مشکلات والدین به صورت این کتاب در اختیار شما خوبان و نیکان همیشگی و همراه قرار دهیم.» نویسندگان این کتاب را براساس یافته‌های روان‌شناسی به‌روز نگاشته‌اند و در آن کوشیده‌اند به پرسش‌هایی، در قالبی ساده و علمی، پاسخ گویند که دغدغه‌ی بیشتر پدر و مادرها بوده تا قابل استفاده برای همه‌ی والدین باشد. به این شکل که پرسشی از جانب پدر یا مادری مطرح شده و در ادامه نویسندگان کتاب به آن پاسخ داده و در درباره‌ی آن مشکل یا اختلال بحث بیشتری می‌کنند و از ابعاد گوناگون روان‌شناختی به آن می‌پردازند. البته مطالعه‌ی این پرسش‌ها، پاسخ‌ها، توصیه‌ها و روش‌های درمانی، نشانه‌ی این نیست که اختلال یا مشکل رفتاری یا روانی کودکان شما، به شکل کامل حل خواهد شد؛ بنابراین برای اطمینان بیشتر، توصیه می‌شود که حتماً با یک روان‌پزشک اطفال یا یک روان‌شناس بالینی کودک نیز در ارتباط باشید. این کتاب، یک راهنمای کاربردی و علمی به زبان ساده و برای همه ی پدر و مادرهایی است که اندکی بر داشته‌های خود درباره‌ی اختلال‌های رفتاری و روانی کودکان خودآگاهی پیدا کرده و با نگاه علمی‌تر و در عین حال به‌روزتر با کودکان خود برخورد نمایند و از به کار بردن روش‌های سنتی و قدیمی در برخورد با رفتارهای نابهنجار آنان خودداری نموده و روش‌های صحیح و درست را به کار گیرند.

قسمتی از کتاب چگونه با مشکلات رفتاری کودکم برخورد کنم؟:

عواطف و احساسات، نحوه‌ی رفتار عملکرد انسان را مشخص می‌سازند و در چگونگی اداره‌ی امور زندگی نقش به‌سزایی دارند. رفتار پرخاشگرانه که از انگیزه‌ی پرخاشگری سرچشمه می‌گیرد، از دیدگاه‌های گوناگون به روش‌های متعدد تعریف شده است. پرخاشگری به معنی ستیزه‌جویی و جنگ‌طلبی و رفتار تند و خشن است و برای توصیف حالت‌های عاطفی مختلف از رنجش عادی تا غیظ و غضب شدید به کار می‌رود. پرخاشگری، یکی از رایج‌ترین واکنش‌های کودک نسبت به ناراحتی‌ها و ناکامی‌هاست که به‌منظور صدمه رساندن به دیگران، کسب پاداش، ارضای نیازها یا رفع موانع انجام می‌شود. چون تمام اعمال و رفتارهای انسان دارای هدف است، رفتار پرخاشگرانه نیز هدف دارد. هدف، مهم‌ترین عامل در توجیه نوع رفتار است. براساس شناخت هدف، می‌توان بین اعمال و رفتارهای گوناگون وجه تمایز قائل شد و آن‌ها را در زمره‌ی رفتارهای سالم یا پرخاشگرانه برشمرد. ممکن است دو عمل یکسان در یک زمان با دو هدف متفاوت انجام گیرد که یکی رفتار سالم و دیگری رفتار پرخاشگرانه تلقی شود. به‌طور کلی پرخاشگری، رفتارهای تهاجمی و خصمانه و واکنشی نسبت به ناکامی و سرکوبی امیال است که زاییده‌ی تمایل پیچیده بین وضعیت محیطی و تغییرات بیوشیمیایی و عوامل فرهنگی و پاسخ‌های آموخته شده است و به‌صورت ضرب و جرح و آزار و اذیت، تخریب و صدمه‌رسانی به دیگران بروز می‌کند. می‌توان پرخاشگری را واکنشی دفاعی دانست که هدف آن رفع مانع و حذف عامل تهدید است. علائم و نشانه‌های پرخاشگری همانند تعریف آن متعدد و متنوع است و نمی‌توان با قاطعیت و صراحت گفت که فلان علامت، نشانه‌ی رفتار پرخاشگرانه است، بلکه باید پیشینه‌ی رفتار و موقعیت زمانی و مکانی شخص پرخاشگر به‌طور دقیق مطالعه شود. به‌طور کلی علائم پرخاشگری را می‌توان در دو دسته‌ی پرخاشگری با خود به‌صورت احساس خستگی و فرسودگی، دروغ‌گویی، نگاه‌های تند و خشن، به هم فشردن دندان‌ها، پیدایش چین و چروک در صورت، بالا رفتن ضربان قلب، افزایش فشار خون، اختلال در کار دستگاه گوارش، کاهش دقت، گریه، جیغ زدن، حسادت، گوشه‌گیری، عصیان و حالات دفاعی بروز می‌کند. پرخاشگری با دیگران به‌صورت ایجاد مزاحمت برای اطرافیان، سرزنش دیگران، به هم ریختن نظم، دزدی، تخریب، ضرب و جرح، جنگ و ستیز، فحاشی، نادیده گرفتن حقوق دیگران، تجاوز، شکستن اشیاء، سلطه‌جویی و زمینه‌سازی برای ایجاد درگیری مشاهده می‌شود. درباره‌ی علل پرخاشگری سخن‌های بسیاری گفته شده و نظرهای متفاوتی از جانب روان‌شناسان ارائه گردیده است. در اینجا علل پرخاشگری از دیدگاه‌های غریزی، زیستی و محیطی بررسی می‌شود. فروید، پرخاشگری را حالتی غریزی و ذاتی می‌داند و اعتقاد دارد که کودک از بدو تولد کم‌و‌بیش برای بروز رفتارهای پرخاشگرانه آمادگی دارد. به نظر او حالت پرخاشگری در تمام انسان‌ها از تولد تا مرگ وجود دارد و این خصوصیت بین انسان و حیوان مشترک است. به عقیده‌ی او، نیروی حاصل از غریزه‌ی مرگ پس از انباشته شدن در درون انسان به دو صورت تخلیه می‌شود: یکی به‌صورت بیرونی که به بروز رفتارهای پرخاشگرانه می‌انجامد و دیگری به‌صورت درونی که به اعمال خودتخریبی و احساس گناه شدید در کودک منتهی می‌شود. پرخاشگری ممکن است ناشی از اختلالات و بیماری‌های جسمانی باشد. برای مثال، اگر کودکی اختلال شنوایی یا بینایی داشته باشد، احتمال دارد به رفتارهای پرخاشگرانه متوسل شود. معلمان و مربیان باید به این مورد که بین کودکان مدارس شاید است توجه خاصی مبذول دارند. چگونه با مشکلات رفتاری کودکم برخورد کنم؟ در ۱۱۲ صفحه رقعی با جلد نرم چاپ و با قیمت ۳۲ هزار تومان راهی کتابفروشی‌ها شده است.