معرفی کتاب: جامعه‌شناسی محیط زیست

کتابی است به تالیف مشترک شهروز فروتن کیا و عبدالرضا نواح و چاپ انتشارات اندیشه احسان. جامعه شناسی به طور عام به مطالعه‌ی رفتار و تعاملات انسان‌ها در جامعه پرداخته و به عنوان یکی از شاخه‌های علوم اجتماعی، حوزه‌‌ی جدیدی است که رفتار انسان را در قالب اجتماعی، با دیدگاه‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد. جامعه‌شناسان با تخصص‌ها و علایق مختلف، مباحثی مانند نابرابری‌های اقتصادی، تغییرات جمعیتی و خانوادگی، رفتارهای مجرمانه و انحرافی، نژاد، روابط جنسیتی و نظایر آن را مورد مطالعه قرار می‌دهد. این کتاب به روند شکل‌گیری، پیدایش رشته جامعه‌شناسی محیط زیست، نظریات گوناگون محیط زیستی و نیز موضوعات تخصصی آن می‌پردازد. به شکل عمده، جامعه‌شناسی محیط زیست به بررسی علمی رابطه‌ی جامعه‌ی مدرن با بحران‌ها و مسائل محیط زیست پرداخته و به بررسی اشکال مختلف تعامل میان جامعه‌ی انسانی و ابعاد اجتماعی پیرامون محیط‌های طبیعی و ساخته بشر، تمرکز می‌کند. با افزایش نقش محیط زیست در زندگی اجتماعی و ضرورت شناخت علمی ابعاد گوناگون ارتباط جامعه با محیط زیست، جامعه‌شناسی محیط زیست به سرعت به یک واحد درسی تبدیل شد و اکنون بیش از سه دهه در مراکز آموزش عالی دانشگاه‌های جهان تدریس می‌شود و دانشجویان رشته‌های مختلف علوم اجتماعی در همان دوره‌ی کارشناسی، با اصول و مبانی جامعه شناسی محیط زیست آشنا می‌گردند. جامعه‌شناسی محیط‌زیست به علت خاصیت میان‌رشته‌ای و ماهیت فکری آن، در رشته‌های دیگر قابلیت کاربرد دارد.

قسمتی از کتاب جامعه شناسی محیط زیست:

آنتونی گیدنز جامعه‌شناس بریتانیایی، سهم عمده‌ای در تبیین رابطه‌ی بین جامعه با فرد داشت. اصطلاح ساختاربندی گیدنز به معنای ایجاد ساختارهاست. از نظر او، ساختارهای اجتماعی با کنش افراد ساخته می‌شوند. گیدنز رابطه‌ی تکمیل کننده بین عاملیت و جامعه را پیشنهاد می‌کند که انسان‌ها به ساختار و قواعد شکل می‌دهند و آنها نیز به نوبه خود، بر کنش‌های انسانی تاثیر می‌گذارند. بنابراین، گیدنز رابطه‌ی بین سطوح خرد و کلان مثل دوگانگی فرد و جامعه را به رابطه‌ای تکمیل کننده‌ی عاملیت و جامعه برمی‌گرداند.گیدنز محیط بیوفیزیکی-مادی را تایید می‌کند. او حتی بر روابط صمیمی بین تولید و بازتولید تمرکز می‌کند و محیط مادی را که شامل جنبه‌های تکنولوژیکی و مادی است، به همان نحو، کالاها و سرمایه‌ی مالی، منبع تخصصی می‌داند. منابع، به خصوص منابع توزیع شده نابرابر، موجد قدرت و ابزار سلطه بر انسان‌های دیگرند. در اینجا، گیدنز       به آنچه که ما بوم‌شناسی تام می‌دانیم، یا آنچه که نور گارد اقتصاددان، تکامل مشترک نظام‌های اجتماعی و بوم‌شناسی نامیده است، نزدیک می‌شویم. گیدنز به این امر آگاه بود که نظام‌های انسانی بر زیست‌بوم‌ها و محیط بیوفیزیکی-مادی تاثیر می‌گذارد و به نوبه خود تغییر خواهد یافت و نیز امکان بازاندیشی برد نظام انسانی را فراهم می‌کند. بایندر با ارجاع به نظریات گیدنز، روابط عامل- محیط و ساختار اجتماعی-عامل را به منظور نشان دادن یک رابطه‌ی واکنشی مضاعف به هم مرتبط دانست.