به حرف دلت گوش نکن!/ چگونه عاشق می‌شویم؟

کتاب «به حرف دلت گوش نکن!» نوشته فریبا شکیبا، به همت نشر ذهن‌آویز به چاپ رسیده است. اگر رابطه را نحوه‌ی اتصال، تماس و چگونگی ایجاد این عوامل بدانیم، روابط انسانی از چیزی تشکیل نمی‌شود جز رفتار شرکت‌کنندگان در آن. رفتارهایی که در کنار خود، افکار، احساسات و پدیده‌های جسمانی را شامل می‌شوند و نمایه‌ای از آنچه ما هستیم یا تمایل داریم باشیم را در یک رابطه به معرض تماس با دیگری و دیگران می‌گذارند. داشتن روابط موفق با توجه به وضعیت زیستی-روانی-اجتماعی-فرهنگی گونه‌ی انسان، نیازی برای بقاست که در صورت پایداری و پویایی، در ذات خودشان، می‌توانند بخش مهمی از معنای فرارونده‌ی زندگی افراد باشند. در مقابل نیز روابط ناموفق، پر تنش و آسیب‌رسان، نه‌تنها به هدر رفتن انرژی و زمان ختم می‌شوند، اثرات نامطلوبی نیز بر وضعیت روانی فرد بر جای می‌گذارند. انسان موجودی اجتماعی است و در رابطه به دنیا می‌آید و در تمام طول عمرش نیز ناگزیر به برقرار کردن رابطه است. بخشی از این روابط به عاشقانگی‌ها و عواطف و احساساتی بیش از سایر روابط مربوط است که شاید بتوان به آن و طرفینش به عنوان عشق و نیز شریک زندگی و ارتباطی اشاره کرد؛ ولی اینکه عشق چیست، چگونه به وجود می‌آید و احتمالاً تداوم می‌یابد، پرسشی بس پسندیده است. یکی از دغدغه‌های اصلی نویسنده، که باعث نوشتن این کتاب شد، افزایش روزافزون آمار طلاق و شکست‌های عاطفی است که باعث فروپاشی زندگی افراد و خانواده‌ها می‌شود. از نگاه او، یکی از دلایل مهم افزایش این آمار، نداشتن اطلاعات و آگاهی لازم در زمینه موضوع عشق است. بنابراین او در این اثر، عشق را از منظر روان‌شناسی فرگشتی تعریف می‌کند و با نگاهی موشکافانه می‌کوشد تا با توضیح رابطه‌ی بین فکر و احساس و با توجه به فعل و انفعالات شیمیایی در مغز و نقش هورمون‌ها در به وجود آمدن عشق، این تعریف را کامل کند و باعث شود مردم تفاوت میان عشق حقیقی ماندگار، اصیل، پرمعنا و پرشور و عشق غیر حقیقی، زودگذر، آتشین و خانمان‌برانداز را درک کنند و به تأثیر عادت‌ها و باورهای رایج از قبیل به حرف دلت گوش کن، دل اشتباه نمی‌کند، آگاه شوند و رابطه موفق، زیبا و نابی را تجربه کنند. وی همچنین به تفصیل به توضیح جمله‌ی به حرف دلت گوش کن، برگرفته از عرفان، پرداخته است که در بین عموم مردم به اشتباه برداشت شده است. نویسنده‌ی این اثر با علم به این موضوعات ابتدا به برخی آسیب‌های روانی و روابط ناموفق مراجعانش اشاره کرده و پس از آن، به بررسی ریشه‌ای آن آسیب‌ها پرداخته است. دلیل او نیز از طرح داستان زندگی آنان درک بهتر موضوع این کتاب و آسیب‌شناسی روابط مراجعانش است و با در اختیار گذاشتن آگاهی و اطلاعات علمی خود، هشدارهای لازم را در راستاس ارتباطی سالم و سازنده به خوانندگان خود گوشزد کرده است تا فریب نقاب عاشقانه یکدیگر را نخورند.

قسمتی از کتاب به حرف دلت گوش نکن!:

دوپامین نقش بسیار مهمی در زندگی ما دارد و افزایش آن نقش مهمی در توجه، تمرکز، ایجاد انگیزه، و شور و اشتیاق در زندگی، بهبود حافظه و یادگیری، خواب آرام، خنده، لذت، شادی و نشاط و... ایفا می‌کند. در اعتیاد نیز یکی از ویژگی‌های مواد مخدر ترشح دوپامین است که عامل لذت است. به اعتقاد فیشر: افزایش دوپامین در مغز، موجب متمرکز شدن حواس و ایجاد انگیزه‌ی راسخ و رفتارهای هدفمند می‌شود. عشق رمانتیک ویژگی‌هایی محوری دارد. عشاق معمولاً چنان متوجه محبوب خود می‌شوند که اغلب از محیط پیرامون خود غافل می‌مانند. در واقع، آن‌ها چنان لجوجانه ذهن خود را بر ویژگی‌های مثبت محبوب متمرکز می‌کنند که به سهولت از رفتارها و خصوصیات منفی او غافل می‌شوند. آن‌ها حتی شیفته‌ی وقایع و موضوعات مورد علاقه‌ی محبوب خود نیز می‌شوند. عشاق مجنون و عنان از کف داده، محبوب خود را موجودی بدیع و بی‌بدیل می‌انگارند. فرد عاشق تحت تأثیر دوپامین در مغز خود، محبوبش را موجودی تک و منحصر به فرد می‌بیند. یکی از ویژگی‌های محوری در عشق رمانتیک این است که شخص عاشق همواره محبوب خود را به اشخاص دیگر ترجیح می‌دهد و به این دلیل است که در فرهنگ عامه گفته می‌شود: چشم عاشق کور است. وجد یکی دیگر از ویژگی‌های بارز عشاق است. این موضوع نیز با دوپامین در مغز باعث ایجاد شور و احساسات رایج میان عشاق می‌شود؛ احساساتی چون افزایش انرژی، بیش‌فعالی، بی‌خوابی، بی‌اشتهایی، لرزش، تپش قلب، سنگینی نفس و حتی جنون و اضطراب و ترس. وابستگی و اشتیاق شدید در عشاق، از نشانه‌های اعتیاد است و اکثر اعتیادهای مهم با افزایش میزان دوپامین ارتباط مستقیم دارد. عشق رمانتیک نوعی اعتیاد است و وقتی دو طرفه باشد، وابستگی بسیار خجسته‌ای نیز به وجود می‌آید، اما وقتی عشق پس زده شود، این وابستگی به آرزویی دردناک، غم‌انگیز و اغلب مخرب تبدیل می‌شود. در واقع وقتی عاشقی احساس می‌کند که عشقش در خطر است، دوپامین ممکن است در تشدید تلاش دیوانه‌واری که برای جبران مافات می‌کند، مؤثر باشد. وقتی جلب عشق دو طرفه به تعویق می‌افتد، سلول‌های تولیدکننده‌ی دوپامین، در مغز فعالیت خود را افزایش می‌دهند و محرک طبیعی بیشتری تولید می‌کنند تا فعالیت مغز را افزایش دهند، حواس را متمرکز کنند و شخص عاشق را به تلاش بیشتری برای جلب معشوقش سوق دهند. به حرف دلت گوش نکن در ۱۳۵ صفحه رقعی با جلد نرم و قیمت ۲۸ هزار تومان چاپ و روانه کتابفروشی‌ها شده است.