قصه‌ها از کجا می‌آیند/ از فیلمنامه‌نویسی و زندگی اصغر عبداللهی

کتاب قصه‌ها از کجا می‌آیند، نوشتۀ اصغر عبداللهی، فیلمنامه‌نویس کشورمان، به همت نشر اطراف به چاپ رسیده است. اصغر عبداللهی می‌گوید: نیم‌قرن پیش، به ما می‌گفتند از خودتان، از دور و بر خودتان و از مادربزرگ و پدربزرگ خودتان شروع کنید و ما را، که نویسندۀ جوانِ آن سال‌ها بودیم، به دست حوادث بعدی می‌سپردند. ما اگر مادربزرگ و پدربزرگ داشتیم، مدتی به ایشان خیره می‌ماندیم، بلکه از کلمات یا خاطراتشان ایده‌ای نمایان شود. من کلاً فقط یک پدربزرگ داشتم که او هم معمولاً در دسترس نبود. بنابراین این رهنمود مطلقاً به درد من نمی‌خورد. دور و برم هم چیزی نبود که در آن بتوان ایده‌ای پیدا کرد، ایده‌ای که به منِ نویسندۀ جوان انگیزه‌ای برای نوشتن داستان بدهد. به‌طرز شگفت‌انگیزی در آن سال‌ها، دور و بر ما خالی از ایده بود. خاصه که هنوز به سن عشق و سیاست نرسیده بودم و می‌خواستم داستان بنویسم و وقتی ایده‌ای برای نوشتن نیست، چه انگیزه‌ای برای نوشتن هست؟ اما شور و شوق کتبی کردن درونیات نامعلوم، دست از سر و سرنوشت آدمیزادی که می‌خواهد نویسنده شود بر نمی‌دارد؛ از قطعات ادبی کوتاه و شعرگونه، نوشتن خاطرات یا کپی کردن داستانی که خوانده است، شروع می‌شود. مطالب این کتاب، مباحث آکادمیک و تئوریک نیست. صرفا تجربه‌های شخصی و خاطرات خام نویسنده (البته در مقام فیلمنامه‌نویس) است، کشف نوشتن در حین نوشتن و تصحیح نوشتن با اشاره‌های استادی که گاه، شخص ناشناسی است لابه‌لای کتاب‌هایی همچون «چگونه فیلمنامه بنویسیم»، گاه استادی در دانشکده یا کلاس درس و گاه استادی که به اشاره، شیوۀ درست پروراندن پلات و مضمون را گوشزد می‌کند. عبداللهی اضافه می‌کند: آن نویسندۀ جوانی که من بودم، همیشه گوش تیزی برای شنیدن داشتم و دارم؛ ولی این موضوع که قصه‌ها از کجا می‌آیند، شاید از ساحت زیستی، تجربه‌های زندگی، از خواندن‌ها، چشم و گوش تیز داشتن و لذت نوشتن می‌آیند و اینکه خدا باید دوستت داشته باشد.

قسمتی از کتاب قصه‌ها از کجا می‌آیند:

تعلیق، ضامن یک متن (داستان، فیلمنامه، نمایشنامه) است؛ گروکشی روایت برای شنیدن و تماشای کل یک اثر. هیچ عنصر دیگری در روایت به اندازۀ تعلیق، ضامن معتبری برای خواندن و شنیدن و تماشای کامل یک اثر نیست. تعلیق -یا همان چه خواهد شد- خاص یک ژانر نیست. فقط داستان پلیسی-معمایی نیست که تعلیق دارد یا می‌خواهد؛ هر نوع روایتی حتی یک اثر کاملاً مفهومی هم باید تعلیق یا شبه‌تعلیقی داشته باشد که مخاطب دلیلی برای شنیدن یا تماشای تمام آن داشته باشد. تعلیق محدود به پلات نیست، در مضمون هم تعلیق هست. این همه باید را دارم برای خودم می‌گذارم که ناگهان قصد کرده‌ام یک داستان پلیسی بنویسم، یک داستان پلیسی-معمایی واقعی. منظورم داستانی است که مطابق با تعریف ژانر فیلم پلیسی-معمایی باشد. هیچ به این فکر کردی چرا ما در داستان و رمان و فیلم و تئاتر، تجربۀ چندانی در پلات پلیسی-معمایی نداریم؟ -کمی. -یعنی چقدر؟ همین قدر که همه فقط از رمان فیل در تاریکی قاسم هاشمی‌نژاد به عنوان رمان پلیسی یاد می‌کنن. داروغه اصفهان از کاظم خان مستعان‌السلطان هم هست و پاورقی‌هایی که البته اصل بومی و ایرانی ندارن. به نظر می‌آد ترجمه-تألیف رمان‌های حادثه‌ای اون‌ور آبی هستن، از نوع نه چندان مرغوبش البته. قصه‌ها از کجا می‌آیند در ۱۵۹ صفحه رقعی با جلد نرم و قیمت ۲۵ هزار تومان چاپ و روانه کتابفروشی‌ها شده است.