فیلسوفی در تعمیرگاه/ تحقیقی درباره‌ی ارزش کار

کتاب «فیلسوفی در تعمیرگاه» نوشته‌ی متیو بی.کرافورد به همت نشر ترجمان علوم انسانی به چاپ رسیده است. ما پشتِ میزنشین‌ها هر روز صبح سر کارمان می‌رویم و روی همان صندلی همیشگی می‌نشینیم و به مانیتور و در و دیوار اتاق‌مان چشم می‌دوزیم. همه چیز یکنواخت است: رایانه‌مان ، کاغذهایمان، و پنجره‌ای که به دیوار ساختمان روبه‌رو باز می‌شود. گاهی احساس می‌کنیم جز این صحنه تکراری رابطه‌ای با دنیای واقعی نداریم؛ ما همان کسانی هستیم که از دبیرستان به دانشگاه و سپس به این اتاقک و میز و صندلی هدایت شده‌ایم. تا اینجا تفاوتی با نویسنده این کتاب و اغلب کارمندان اداری یا دانشگاهیِ دیگر نداریم. اما متیو کرافورد استاد فلسفه‌ای است که بعد از کار اداری روزمره‌اش پا به دنیای تازه‌ای می‌گذارد؛ به تعمیرگاه موتورسیکلت خودش پناه می‌برد و مشغول تعمیر موتورهای فرسوده می‌شود. او در این کتاب از تجربه‌ی فلسفی‌اش در انجام کارهای یدی حرف می‌زند و ما را به سفری برای کشف کار معنادار و لذت‌بخش می‌برد. این کتاب برای تمام کسانی که درباره‌ی چرایی بی‌معنا شدن و ناگوار شدن کار در سبک امروزین زندگی بشر پرسش دارند مفید خواهد بود. یکی از مفاهیمی که کرافورد در این کتاب بر روی آن تأکید می‌کند رابطه میان کار معنادار و ارزش اخلاقیِ توجه به دیگران است. از این جهت، خواندن این کتاب، به همه کسانی که به نوعی با مقوله‌ی تربیت سروکار دارند توصیه شده است، از مادرانی که علاقه‌مندند تا در آینده فرزندانی واقع‌بین و متواضع داشته باشند تا معلمانی که به تربیت نسلی اخلاقی می‌اندیشند که بتوانند با کمک یکدیگر مشکلات جامعه خود را سامان بخشند. کرافورد می‌گوید: آنچه در این کتاب خواهید دید تلاشی است برای ترسیم نقاط مشترک قلمرو مفاهیمی چون «کارِ معنادار» و «اتکا به خود». هر دوِ این مفاهیم به «تکاپویی برای عاملیت فردی» گروه خورده‌اند که من آن را مفهوم مرکزی زندگی مدرن می‌دانم. وقتی ما زندگی خود را از دریچه این تکاپو ببینیم، بر روی تجربیات خاصی تمرکز بیشتری می‌کنیم. چه کارگر باشیم و چه مصرف‌کننده ، در هر دو حال احساس می‌کنیم که در تونلی به پیش می‌رویم که توسط نیروهایی پنهانی، عجیب و بسیار قدرتمند طراحی شده است. ما نگرانیم که هر روز احمق‌تر شویم، و کم‌کم می‌پرسیم که شاید به دست آوردن درک درستی از جهان، از لحاظ عقلانی، وابسته باشد به یافتن راه وچاه آن در معنایی فعال و عینی. برخی از مردم با آموختن چگونگی کشت سبزیجات در حیاط خانه خود به این مسئله واکنش نشان می‌دهند. حتی گزارش‌هایی وجود دارد از افرادی در نیویورک که روی پشت‌بام‌های آپارتمان خود جوجه پرورش می‌دهند. این نسل از کشاورزان و دامدارانِ نوپدید می‌گویند که رضایت عمیقی از بازیابی ارتباط مستقیم با غذایی که می‌خورند احساس می‌کنند. برخی دیگر این حس را با بافتنی‌ها تجربه می‌کنند، و به پوشیدن لباس‌هایی که خودشان بافته‌اند افتخار می‌کنند. اقتصاد خانگی مادربزرگ‌هایمان ناگهان شیک و مد روز شده است. اکنون این سؤال مطرح است که چرا باید این گونه باشد؟ آیا سرمای روزهای سخت اقتصادی را حس کرده‌ایم و با این کارها می‌خواهیم صرفه جویی کنیم؟ نکته جالب اینجاست که صرفه جویی هم نیازمند درجاتی از «اتکا به خود» است، زیرا مستلزم توانایی در مراقبت از چیزی است که از آن خودمان است. اما به نظر می‌رسد علاقه شدید و امروزی به مقوله‌ی «اتکا به خود» پیش از دوران سخت اقتصادی آغاز شده است. حقیقت این است که صرفه جویی در چنین موقعیتی نمی‌تواند دلیل اصلی این رفتارها باشد و تنها یک توجیه ضعیف اقتصادی است. علت اصلی چیز دیگری است؛ مسئله اساسی‌تر جنبشی است که به یک نیاز عمیق پاسخ می‌دهد. با این کارها می‌خواهیم احساس کنیم که دنیای‌مان درک‌پذیر است و درنتیجه ما می‌توانیم در برابر آن مسئول باشیم . پس لازم است که منشأ به وجود آمدن وسایل و چیزهای اطرافمان به خانه‌مان نزدیک شوند. بسیاری از مردم برای بازیابی نوعی جهان‌بینیِ متعلق به گذشته تلاش می‌کنند که معیارش از اساس انسانی باشد. آنها تلاش می‌کنند خود را از وابستگی به نیروهای مبهم اقتصاد جهانی برهانند. متیو بی. کرافورد فیلسوف و مکانیک است؛ در دانشگاه شیکاگو فلسفه سیاسی خوانده و اکنون در دانشگاه ویرجینیا مشغول تدریس و پژوهش است. کرافورد برای نشریه نیو آتلانتیس مطلب می‌نویسد و تعمیرگاهی نیز برای موتورهای فرسوده راه انداخته و به عنوان یک تعمیرکار هم فعالیت می‌کند. او تنها دو کتاب منتشر کرده است و با این حال از تحسین‌شده‌ترین نویسندگان آمریکاست. اثردیگر او با عنوان «جهان فراسوی ذهن شما: درباره فردشدن در عصر حواس پرتی» در سال ۲۰۱۵ منتشر شده است.

قسمتی از کتاب فیلسوفی در تعمیرگاه:

بسیاری از مردم رغبتی ندارند لقب «استادکار صناعتگر» را به یک تکنسین برق بدهند. آنها این کلمه را مختص کسانی می‌دانند که کارهای ظریف دستی انجام می‌دهند. به نظرم این یک اختصاص منصفانه است و من نیازی نمی‌بینم با آن مخالفت کنم. تجربه شخصی خود من در ساخت چیزهای دستی محدود به تفریح و سرگرمی است. با این حال خوب است بین تجربه شخصی من و این نوع قضاوت مردم ارتباطی برقرار کنیم. کسانی که برخی وسایل خانه خود، مثل مبل، را می‌سازند معتقدند این کار توجیه اقتصادی ندارد، با این حال در انجام آن اصرار می‌ورزند. خاطرات مشترک با یادگارهای مادی زندگی پیوند می‌خورند و ساختن این وسایل نوعی همدلی و صمیمیت با دیگران و با آیندگان ایجاد می‌کند. من یک بار از چوب درخت ماهون یک میز قهوه‌خوری ساختم و هرچه در توان داشتم برایش گذاشتم. در آن زمان عجله‌ای برای پدر شدن نداشتم. اما، در حین ساخت میز، فرزندم را تصور می‌کردم که چه خاطرات فراموش نشدنی‌ای با این میز شکل خواهد داد و در آن زمان او خوب می‌داند که این میز را پدرش ساخته است. میز را در آینده دور تصور می‌کردم که حسابی رنگ‌ورو رفته شده. در آن زمان نقایص ساخت میز، مثل لکه‌های پاک نشدنی و خط و خش‌هایی که ناگزیر بخشی از بافت سطحی آن شده، کافی خواهند بود تا دنیایی از خاطره و احساس را به یاد بیاورم . اشیای با دوامی که انسان‌ها برای استفاده می‌سازند، در نگاهی مبنایی‌تر و آنگونه که هانا آرنت می‌نویسد، «منجر به صمیمیت با جهان، سنت‌ها و آداب معاشرت میان انسان و آن اشیاء می‌شود، معاشرتی از همان جنس که میان انسان‌ها برقرار است». «واقعیت و اعتبار جهانِ انسانی اساسا بر این حقیقت متکی است که ما توسط چیزهایی احاطه شده‌ایم که از فعالیتِ منجر به ساخت‌شان پایدارترند و این دوام و پایداری می‌تواند به شکل بالقوه حتی از طول زندگی سازندگانش هم بیشتر باشد». فیلسوفی در تعمیرگاه را کمیل سوهانی ترجمه کرده و کتاب حاضر در ۲۸۰ صفحه رقعی با جلد نرم و قیمت ۵۹ هزار تومان چاپ و روانه کتابفروشی‌ها شده است.