بهداشت روانی/ به سوی سلامت روانی جامعه

کتاب بهداشت روانی به قلم دکتر ملکه مشهدی فراهانی و علیرضا عرب بیگی، عضو انجمن روان‌شناسی امریکا، به همت نشر وانیا به چاپ رسیده است. بهداشت روانی یعنی داشتن احساس آرامش و امنیت درون و به دور بودن از اضطراب، افسردگی و تعارض‌های مزمن روانی. از منظر دیگر، بهداشت روانی یعنی بهره‌مندی از سلامت ذهن و اندیشه و تفکر. درصد درخور توجهی از بیماری‌های جسمانی، ریشۀ روان‌شناختی دارند و بهره‌مندی از بهداشت روان می‌تواند بر سلامت جسم اثر مثبتی داشته باشد. از آن سو، سلامت جسم نیز بستر مناسبی برای رسیدن به احساس امنیت درون و سلامت ذهن و روان است. نوع نگرش و باورهای آدمی دربارۀ زندگی و محیط پیرامون خود و نیز تعهدات ارزشی و ویژگی‌های زندگی فردی و اجتماعی انسان، در بهره‌مندی از بهداشت روانی مطلوب، بسیار اثر گذار است. همچنین بهداشت روانی قوانین مربوط به سلامت عاطفی را در بر می‌گیرد، به‌گونه‌ای که فرد بتواند مشکلات را به‌آرامی پشت سر بگذارد؛ به شرط آنکه بداند چگونه از فشارهای روانی و نگرانی پیشگیری کند. کارشناسان سازمان بهداشت جهانی از بهداشت روانی به سلامت روان و فکر تعبیر کرده‌اند و می‌گویند: «سلامت فکر، عبارت است از قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی به‌طور منطقی، عادلانه و مناسب.» در سال‌های اخیر، در ایران نیز مانند سایر کشورهای جهان، توجه ویژه‌ای، هم از سوی مقامات رسمی و هم از جانب مردم، به امر بهداشت روانی نشان داده شده است. اگرچه هنوز زمان زیادی از این توجه و علاقه نگذشته است، اثرات بهبود اوضاع بیمارستان‌های روانی و به کار بردن روش‌های صحیح در پیشگیری مشاهده می‌شود. آنچه در اجتماعات صنعتی، سبب شده است تا به بستری کردن بیماران روانی بیشتر توجه شود، زندگی شهری و ماشینی است. در شهرهای کوچک، شمار بسیاری از افراد مبتلا به بیماری‌های روانی، وجود دارند، ولی از نظر اهالی این نواحی، این افراد مزاحم و برای جامعه، مشکل‌ساز نیستند. درحالی‌که همین افراد اگر در شهرهای بزرگ صنعتی زندگی کنند، ممکن است برای خود و دیگران خطرناک باشند؛ اما از سوی دیگر، زندگی شهری پیچیده‌تر و سرسام‌آورتر است و امکان دارد سبب بروز اختلالات بیشتری شود.

قسمتی از کتاب بهداشت روانی:

تلویزیون می‌تواند بسیار بدآموز و مخرب باشد. تحقیقات بسیاری که از دهه ۱۹۵۰، در جهان و به ویژه امریکا شده است، نشان می‌دهد که تلویزیون به مقدار الگوهای اجتماعی و فردی به افراد یک جامعه می‌آموزد و اگر این الگوها مغایر با معیارهای سلامتی و عقیدتی یا رفتار یک جامعه باشند، نه‌تنها در کوتاه‌مدت شکل‌دهنده شخصیت و رفتار افراد به‌ویژه کودکان و نوجوانان هستند، بلکه در درازمدت نیز تأثیرگذارند. یکی از جنبه‌های منفی تلویزیون که شاید جهان‌شمول‌ترین آن باشد و در بسیاری از کشورهای جهان پژوهش‌هایی درباره آن انجام شده، تأثیر خشونت‌های تلویزیونی بر افکار، عقاید، احساسات و رفتار مردم و به‌ویژه کودکان و نوجوانان است. از سال ۱۹۵۰، تاکنون پژوهش‌هایی در زمینه تأثیر خشونت تلویزیونی بر کودکان و نوجوانان در امریکا شروع شد، مشاهده کردند که در برابر ۵ یا ۶ عمل خشونت‌بار که به‌طور متوسط در برنامه‌های بزرگسالان وجود دارد. ۲۰ تا ۳۰ عمل خشونت‌بار در برنامه‌های کودکان موجود است. جالب اینکه بیشترین اعمال خشونت‌بار در برنامه‌های کارتون کودکان دیده می‌شود. پژوهش‌ها در زمینۀ تأثیر خشونت تلویزیونی بر رفتار کودکان در خانواده، مدرسه و جامعه تعمیم می‌یابد. از جنبه کوتاه‌مدت این تأثیر، تحقیقات متعدد نشان‌گر این امر است که کودکان بلافاصله پس از دیدن برنامه‌ای خشونت‌بار به همسالان خود در خانواده یا مدرسه تعرض می‌کنند و رفتار خشن بروز می‌دهند. بهداشت روانی با مقدمۀ غلامعلی افروز در ۳۹۱ صفحۀ وزیری با جلد نرم و قیمت ۷۲ هزار تومان چاپ و عرضه شده است.